Ms excel дегі формулалар жолы нені к?рсетеді

Сабақтың тақырыбы:   § 8.3. MS Excel-де формуланы енгізу және  көшіру.

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушылардың Microsoft Excel-дегі формулалар енгізу және көшіру бойынша алған білімдерін тереңдету, қайталау, толықтыру, өмірмен байланыстыру.
2. Өз жұмысында компьютердің мүмкіндіктерін пайдалану, өз әрекеттерін бағалау және талдау, оқушының өзіне деген сенімділігін арттыру, өзіндік дамуды жүзеге асыру.
3. Оқушылардың компьютерлік сауаттылығын, ақпараттық мәдениетін арттыру, өз ойын ашық айта білуге, ойын жүйелеп жеткізуге тәрбиелеу; пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Сабақтың типі: практикалық сабақ
Сабақтың көрнекілігі: ДК, оқулық, слайдтар топтамасы, интербелсенді тақта.
Оқыту формалары: жеке, топтық және ұжымдық.
Сабақтың өту барысы:

І-кезең (7 мин)

І. Ұйымдастыру. Оқушылармен сәлемдесу, сыныпты сабаққа дайындау.

Түстер арқылы топқа бөлу, сөйлем құрастыру арқылы жұп құрау.

Нақыл сөздер:

  1. «Ақылды баста жүз қол бар, ақылсызды кім қолдар»
  2. «Жақсы екен ғой есепшот пен калькулятор қолдағы,

            Бірақ жақсы бәрінен де компьютердің болғаны»

  1. «Компьютер кеудесіз бас секілді, оның білмейтіні аз секілді»
  2. «Білім оқтан өткір, алмастан асыл, ақшадан қымбат»
  3. «Лезде таң қалуға болады, бірақ басқаларды таң қалдыру үшін біраз жыл еңбек ету керек»

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: 8.2 тақырып. MS Excel-ге берілгендерді енгізу және редакциялау.

а) Оқушыларға семантикалық карта  таратып беремін. 

Семантикалық карта   (дұрыс жауапты  «+»  белгісімен  бересіз)

Жауаптары

Кез келген электронды кестенің ұяшығына мына ақпараттарды енгізуге болады.

Сан

Бейнелік

Мәтіндік

Сурет

Формула

Жауаптары

27

=A5+B5*C5

-55.99 немесе

а 55,99

Сан

Формула

Мәтін

Жауаптары

Берілгендерді  редакциялау үшін:  2 әдісі

Ұяшықты белгілеп, Ғ1 пернесін басу

Ұяшықты белгілеп, Ғ2 пернесін басу

Ұяшықты белгілеп, Ғ3 пернесін басу

Ұяшықты белгілеп, формула жолында редакциялау

ә) «БЛИЦ  тур  (1- минутта сұрақтарға жауап беру керек).

«Ақпарат» тобының сұрақтары:

  1. Excel  бағдарламасы .   үшін  пайдаланылады   /электрондық кестелерді әзірлеу/
  2. Баған мен  жолдың  қиылысқан  жерін .  деп  атаймыз / ұяшық/
  3. Ұяшыққа  формуланы.  белгісі  арқылы  енгіземіз /=/
  4. Excel бағдарламасында  формуладағы  ұяшықтардың  адресін . көрсетеді /ұяшықтың атауы/
  5. Жұмыс кітабы.  бағаннан  тұрады  /256/

«Интернет» тобының сұрақтары:

  1. Жұмыс  кітабы .    жолдан  тұрады /65536/
  2. Негізгі  үш  батырма   .    жолына  орналасқан / тақырып жолы/
  3. Тігінен  орналасқан  жолды.   деп  атаймыз / баған/
  4. Көлденең  орналасқан  жолды.    деп атаймыз / қатар/
  5. Бағандар.   бас  әріптерімен  белгіленеді / латынның/

ІІ-кезең (20-22 мин)  технология бойынша  синектикалық бөлім.

ІІІ. Жаңа тақырып 

а)  Өз бетімен жаңа тақырыпты меңгеру. (оқып шығу 5 мин)  4-топқа тақырыпшаларды бөліп, оқитын бөліктерін  белгілеп беремін.

Оқушыларды 4 топқа бөліп отырғызамын. Нөмірленген  4 парақ таратып беремін.

Талқылауға арналған маңызды  тақырыпшалар:

  • Функция шебері, автоқосынды;
  • Формулаларды  көшіру;
  • Салыстырмалы және абсолют сілтемелер;
  • Ұяшықтағы мәліметтердің орнын ауыстыру;

ә) «Эстафета» тәсілі: Жұмыс нәтижесін мұғаліммен бірігіп талқылау.

   Белгі бойынша оқушылар жаңа тақырыптан оқыған командаларын, батырма, белгілерін жазып, бір-біріне жылжытып отырады (бір-бірін қайталамауы тиіс). (4 мин)

Қай топ анық, нақты жауап бергенін анықтап, жеңімпаздарды белгілеймін. (3 мин)

        Электрондық кестедегі формула – кестелік процессор  аумағында орындалатын ереже бойынша жазылатын математикалық мәні.

Ұяшыққа функцияларды енгізу үшін:

  • Формула енгізетін ұяшықты белгілеу;
  • Функция батырмасын немесе вставка функций командасын орындау;
  • Функция шебері диалогтік терезесінде функция типін, содан кейін функцияны  таңдау;
  • ОК батырмасын шерту.

Формулаларды  көшіру:

  • Сол формуласы бар ұяшықты белгілеу;
  • Түзету (Правка) – Көшіру (Копировать) командасын шақыру немесе көшіру батырмасын шерту (ұяшық маңынан бөлік буферге енді деген үзік  сызықты қоршау көрінеді);
  • Түзету – Қою (Вставить) командасын шақыру.

Салыстырмалы және абсолют сілтемелер:

  • Формуланы көшіру кезінде өзгеріске ұшырайтын сілтемелер салыстырмалы деп аталады.
  • Формуланы көшіру кезінде сілтеменің кейбір индекстері  өзгермес үшін, $ символын қолданады, оны абсолют сілтемелер дейді. мыс.  =CУММ($B$2:$D$2

Ұяшықтағы мәліметтердің орнын ауыстыру үшін:

  • орын ауыстыратын ұяшықты белгілеу;
  • түзету – Қиып алу (Вырезать) командасын шақыру немесе қиып алу батырмасын шерту;
  • бөлік  қойылатын ұяшықты белгілеу;
  • түзету – Қою (Вставить) командасын шақыру.

б) Алған жаңа теориялық білімді практика жүзінде пысықтау (Excel бағдарламасында практикалық жұмыс)

8.3 практикум. MS Excel-дегі формулалар. Интерактивті әдіспен көрсете отырып, түсірдіремін.

в)   «Сұрақ-жауап»  тәсілі:

 Содан кейін әр топ бір-біріне 2 сұрақтан қояды, ол сұраққа оқушылар немесе мұғалім жауап береді.                       

г)   Детальдардың сәйкестігін табыңыздар.

MS Word

MS Excel

Бір сызық бойындағы тігінен орналасқан

Ұяшықтар

1-1048546

А, ВВ, С, К  т.б.

16384

А1, D136 C15т.б

Бір сызық бойындағы көлденең орналасқан ұяшықтар

17 179 869 184

Ұяшық                    Бағана               Қатар              Электронды   кесте

8-9 дұрыс жауап – 5 балл,         6-7 дұрыс жауап  — 4 балл , 4-5 дұрыс жауап  — 3 балл

IV. Практикалық жұмыс.

  ІІІ-кезең. (кері байланыс) Деңгейлік тапсырмалар орындау (14 мин)      

Оқушыларға компьютерде MS Excel-де деңгейлік тапсырмалар орындау ұсынылады:  Деңгейлік тапсырмалар 12 балдық жүйемен бағаланады:

1-деңгей  —   5 балл,   бағасы «3»

2-деңгей  —  +4 балл = 9 балл, бағасы «4»

3-деңгей —  +3  балл = 12 балл,  бағасы  «5»

1-деңгейлік тапсырма

«Өмір сүру – ол алған біліміңді өмірде қолдану»

Жұппен/ жеке практикалық жұмыс:

  1. MS Excel редакторын іске қосу
  2. Үлгі кестеге сай ұяшықтарға ақпараттар енгізеді:

—          А1:А8 бағанына нөмерлер

—          В1:В8 заттар атаулары

—          С1:С8 заттардың саны

—          D1:D8 өлшемі

—          Е1:Е8 заттар бағасы

—          F1:F8 формула енгіземіз : С2*Е2

—          Жалпы суммасын Автоқосынды арқылы ісчке асырамыз.

  1. Құжатты  сақтау.

2- деңгей.

Аты-жөні

жалақы

Зейнетақы

қоры 10%

Кәсіподақ

Қоры 1%

Кірістік салық 5%

Қолға алатыны

1

Байзенов Ш.Б.

32000

=C*10/100

=32000*1/100

=32000*5/100

=C5-D5-E5-F5

2

Кажимов Д.М.

60000

3

Қайырғалиев М.Қ.

48000

4

Омарова А.Г.

26000

барлығы

3-деңгейлік тапсырма

Көбейту кестесін  Пифагор кестесі  түрінде  жасау

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ескерту. Кесте ұяшықтары бағандар мен жолдардың көбейтіндісі формуласымен толтырылады. Формулада абсолюттік адрестеу қолданылады

1

2

3

4

5

6

7

8

9

V. Сергіту сәті. Оқушылар баяу музыканың ырғағымен көз жаттығуларын жасайды.
 

VІ. Сабақты бекіту. Тест тапсырмасын орындау.

«Өзіңді-өзің тексер!»

1.      Электронды кестеге қандай мәліметтерді /ақпараттарды енгізуге болады ?

а/ формула                 в/ сан, мәтін               с/ мәтін, сан, формула

2.      Электронды кестеде тек бір ұяшықтың өлшемін өзгертуге бола ма ?

а/ иә                            в/жоқ                           с/ мен өзгерте аламын

3.      Формула енгізу үшін қандай белгі қойылады ?

а/  «-«                         в/ «=»                             с/ «*»

4.      =СУМ ( F3:F7) формуласы нені білдіреді ?

а/ F3 және F7 ұяшықтарын көбейтуді

            в/ F3 және F7 ұяшықтарын  бөлуді

            с/ ештеңені білдірмейді, қателік

5.      = F3*F7 формуласы нені білдіреді ?

а/ F3 және F7 ұяшықтарын көбейтуді

            в/ F3 және F7 ұяшықтарын  бөлуді

            с/ ештеңені білдірмейді, қателік

6.      Электрондық кестедегі  мәліметтердің / ақпараттардың/ өлшемін, әлпетін, түсін өзгерту т.б. әрекеттерді -…… деп атаймыз.

а/ ақпараттармен жұмыс

в/ ақпараттарды редакциялау

с/ ақпараттарды әрлеу

7.      Дұрысын таңдаңыз : Абсолютті адрес

а/ $A12$15       в/ $A$1      с/  $1$A

6-7 жауап «5»         4-5 жауап «4»      3 жауап «3»

«Ашық журнал» (тақтада ілініп тұрады). 

Ашық журнал

Информатика пәні бойынша 8 «а» сынып

Тақырып: Формуланы енгізу және көшіру

Оқушылардың аты-жөні

1-деңгей (5 балл)

2-деңгей (4 балл)

3-деңгей (3 балл)

Барлық балы

Бағасы

1

2

3

4

5

VІІ. Сабақты  қорытындылау:

Бағалау:  MS Excel-де жасалған электронды журналда оқушының бағалары  қорытылып шығады, диаграмма  түрінде беріледі. (2 мин)

Үйге  тапсырма: § 8.3.  Формуланы енгізу және  көшіру. (мазмұндау) 

« Формула» сөзіне  сөзжұмбақ құрастырып келу.

Просмотр содержимого документа

«MS Excel- де формуланы енгізу және көшіру»


  • Информатика
  • zamzagul83
  • 09.01.2019
  • 0
  • 2
  • 51301

Microsoft Excel электрондық кестесі.

 1. Берілген бағдарламалардың қайсысы жалпы қолданбалы бағдарламаға жатады:

A) кестелік процессор;

B) операциялық жүйе;

C) операциялық қабықша;

D) архиватор;

E) антивирустік бағдарлама.

 2. Электрондық кесте неден тұрады:

A) Сандардан;

B) Файлдардан;

C) Текстен;

D) Ұяшықтардан;

E) Кестеден.

 3. Электрондық кестеде ұяшық адресі қалай жазылады:

A) 5А;

B) А5;

C) 5-А;

D) А-5;

E) А(5).

 4. Электрондық кестеде жолдарды немен белгілейді:

A) Сандармен;

B) Әріптермен;

C) Сандармен және әріптермен;

D) Сөзбен;

E) Рим сандарымен .

 5. Электрондық кестеде А1:В3 ұяшықтар тобы ерекшеленген, бұл топта неше ұяшық бар:

A) 6;

B) 5;

C) 4;

D) 3;

E) 12.

 6. Электрондық кестеде формула қандай таңбамен басталады:

A) +;

B) =;

C) «;

D) @;

E) -.

 7. Электрондық кесте — бағдарламасы, не үшін арналған:

A) Бағдарлама жазуға;

B) Үлкен көлемді текст дайындауға;

C) Керекті ақпаратты тез іздеуге;

D) Бір ұяшықтың басқа ұяшықтардан тәуелдігінің мазмұнын жазу үшін қолданылады;

E) Дискілерді форматтау.

 8. Екі ұяшықтың көбейтіндісін табу үшін, формула қандай болу керек:

A) А*В;

B) А1*В1;

C) =А*В;

D) =А1*В1;

E) А*B=.

 9. Excel  бағдарламасын іске қосу үшін қандай әрекет орындау керек:

A) Пуск-Программы-Стандартные-Excel;

B) Пуск-Программы-Excel;

C) Пуск-Excel;

D) Пуск-Стандартные-Excel;

E) Баптау- Excel.

10. Кестелік процессордың ақпаратты сақтайтын қарапайым бірлігі қалай аталады:

A) Ұяшық;

B) Ұяшықтар тобы;

C) Математикалық формула;

D) Диаграмма;

E) Парақ.

 11. MS Excel бағдарламасында құрылған файлдың кеңейтілуі:

A) .doc ;

B) .xls;

C) .exe ;

D) .txt;

E) .sys.

 12. 123,00р түрінде берілген Excel кестесіндегі ұяшықтың ақпараты қай түрде көрсетілген:

A) Бөлшекті форматта;

B) Ақшалық форматта;

C) Проценттік форматта;

D) Күн және уақыт;

E) Экспоненциалды форматта.

 13. 5/3 түрінде берілген Excel кестесіндегі ұяшықтың ақпараты қай түрде көрсетілген:

A) Бөлшекті форматта;

B) Ақшалық форматта;

C) Проценттік форматта;

D) Күн және уақыт;

E) Экспоненциалды форматта.

 14. 99% түрінде берілген Excel кестесіндегі ұяшықтың ақпараты қай түрде көрсетілген:

A) Бөлшекті форматта;

B) Ақшалық форматта;

C) Проценттік форматта;

D) Күн және уақыт;

E) Экспоненциалды форматта.

 15. 01.02.2000 түрінде берілген Excel кестесіндегі ұяшықтың ақпараты қай түрде көрсетілген:

A) Бөлшекті форматта;

B) Ақшалық форматта;

C) Проценттік форматта;

D) Күн және уақыт;

E) Экспоненциалды форматта.

 16. Ехсе1-де есептеулерді не арқылы жүргізуге болады:

А) Тек формулалар арқылы жүргізіледі;

В) Функция және диаграммалар арқылы жүргізіледі;

С) Формула және функциялар арқылы жүргізіледі;

D) Диаграммалар және формулалар арқылы жүргізіледі;

Е) Тек стандартты функциялар  арқылы жүргізіледі.

 17. Легенда – бұл:

А) Диаграммада бейнеленген мәлімет қаттарларын көрсететін диаграмманың элементі;

В) Ішінде диаграмма бар файл;

С) Диаграмманы түзету орны;

D) Диаграмма шаблоны;

Е) Мәліметтердің жазбалары.

 18. Excel-де құжат қалай аталады:

A) жұмыс кітабы;

B) жұмыс үстелі;

C) кесте;

D) жұмыс беті;

E) жұмыс томы.

 19. Диапазон – бұл:

А) Кестеде тікбұрышты облыс құрастыратын торлардың жиыны;

В) Бір жолдың барлық ұяшықтары;

С) Бір бағанның барлық ұяшықтары;

D) Мүмкін мәндерінің жиыны;

Е) 1-ден 20 ұяшыққа дейін.

 20. Мicrosoft Ехсеl функциялары не үшін қолданылады:

А) Графиктерді құру үшін;

В) Жұмыс кітабында стандартты есептеулерді орындау үшін;

С) Диаграммаларды құру үшін;

D) МS Ехсеl  беттердің арасындағы байланыс үшін;

Е) Беттерді сұрыптау үшін.

 21. Электрондық кестеде беттің атын қалай өзгертуге болады:

A) Пуск + Формат + атын өзгерту;

B) А бағанының бірінші ұяшығында беттің жаңа атын теру.  

C) Негізгі мәзірдің Правка командасының көмегімен.

D) Формат мәзірінің көмегімен + Лист + Переименовать;

E) оны істеуге болмайды.

 22. Ехсеl-де мәліметтер қорымен жұмыс жасауға арналған барлық саймандар мәзірдің қай пунктінде жинақталған:

А) Данные мәзірінде;  

В) Вид мәзірінде;

С) Правка мәзірінде;

D) Файл мәзірінде;

Е) Сервис мәзірінде.

 23. Excel-де ұяшықтардың мазмұнын қалай тазартуға болады:

A) ұяшықты белгілеп Shift+Del пернесін басу керек;

B) ұяшықты белгілеп Del пернесін басу керек;

C) ұяшықты белгілеп және тышқанның сол жақ батырмасын басып, шыққан сұхбат терезесінде “очистить содержимое” деген командасын таңдау керек;

D) ұяшықты белгілеп Вид — Обычный командасын орындау керек;

E) ұяшықты белгілеп Правка – Вырезать командасын орындау керек.

 24. Excel-де бетті қандай командалардың көмегімен жояды:

А) Delete перенесі;

В) Правка + Удалить лист;

С) Правка + Вырезать лист;

D) Формат + Вырезать лист;

Е) Файл + Вырезать лист.

 25. Сандық мәндерді интерпретациялауды және қабылдауды жеңілдетуге мүмкіндік беретін сандық мәндердің графикалық формасы қалай аталады:

A) Сызба;

B) Блок-схема;

C) Карта;

D) Диаграмма;

E) Кесте.

 26. $В$8 ұяшық адресінің түріқандай:

А) Комбинацияланған;

В) Салыстырмалы;

С) Аралас;

D)қарапайым адрес;

Е) Абсолютті адрес.

 27. Біріктірілмеген ұяшықтарды белгілеу үшін тышқанмен бірге не қолданылады:

А) Shift пернесі;

В) Ctrl пернесі;

С) Uр пернесі;

D) Down пернесі;

Е) Аlt пернесі.

 28. Салыстырмалы ұяшық адресін көрсет:

А) $D27;

В) $D$27;

С) D$27;

D) D27;

Е) $D$2$7.

 29. Excel кестесінде ұяшық диапазонын  қалай белгілейді:

А) А1,В2;

В) С6-В4;

С) ВЗА1;

D) Е13:Р19;

Е) D_Р.

 30. Электрондық кестедегі диапазон — бұл:

А) Бір жолдың барлық ұяшықтары;

B) Бір бағандағы барлық ұяшықтар;

C) Мүмкін болатын мәндер жиыны;

D) Кестеде тіктөртбұрышты форма облысын құратын ұяшықтар жиыны;

E) Кез келген формадағы кесте облысы.

 31. Электронды кестенің H5 ұяшығында =$B$5*V5  формуласы жазылған. Егер осы формуланы H7 ұяшығына көшірсек, формула қалай өзгереді: 

A) =$B$5*V7;

B) =$B$5*V5;

C) =$B$7*V7;

D) =B$7*V7;

E) =$B$5*5.

 32. Жаңа құжатты немесе кітапты құру үшін қандай пернелерді басу қажет:

А) Ctrl+С;

В) Ctrl+O;

C) Ctrl+N;

D) Ctrl+V;

Е) Ctrl+F.

 33. MS Excel жұмыс кітабына бетті қалай қосуға болады:

A) Сервис мәзір көмегімен;

B) Формат мәзір көмегімен;

C) Вставка / Лист;

D) Формат / Лист;

E) Правка / Лист.

 34. MS Excel-де формуласы бар ұяшыққа аблоютті адресті көрсету үшін қандай пернені басу керек:

A) F2;

B) F3;

C) F4;

D) Ctrl+Home;

E) Tab.

 35. MS Excel электрондық кесте тұрады: 

A) 65536 жолдан және 256 бағанадан;

B) 256 жолдан   және 256 бағанадан;

C) 256 жолдан және 65536 бағанадан;

D) Шектеусіз жолдар мен бағаналардан;

E) Берілген жолдар мен бағаналарға байланысты.

 36. Электрондық кестеде ұяшықтар қалай көрсетіледі:

A) Тек қана жолдың нөмірімен;

B) Тек қана бағана нөмірімен;

C) Жол мен бағана нөмірімен;

D) Санмен;

E) Рим сандарымен.

 37. Excel кестесіндегі 1,23Е-2 түрінде берілген ұяшықтың ақпаратықай түрде көрсетілген:

A) Бөлшекті форматта;

B) Ақшалық форматта;

C) Проценттік форматта;

D) Күн және уақыт;

E) Экспоненциалды форматта.

 38. Белгілінген ұяшықтардың блогын тазарту үшін қандай мәзірді қоданады:

A) «Правка»;

B) «Формат»;

C) «Вставка»;

D) «Сервис»;

E) «Данные».

 39. Ctrl + С командасы не істейді?

A) Құжатты сақтайды

B) Құжатты ашады

C) Мәтінді буферден алады

D) Мәтінді буферге көшіреді

E) Ештеңе істемейді

 40. Алдын ала қарап шығу командасын іске қосу үшін қандай мәзірді қолданамыз:

A) «Файл»;

B) «Правка»;

C) «Сервис»;

D) «Таблица»;

E) «Вид».

41. Мына функциялардың ішінен, уақыт пен мезгіл категориясына жататын функцияны көрсет:

A) ЕСЛИ;

B) COS;

C) DATA;

D) МИН;

E) ПЛПРОЦ.

 42. Берілген функциялардың ішінен, логикалық категориясына жататын функцияны көрсет:

A) ЕСЛИ;

B) COS;

C) DATA;

D) МИН;

E) ПЛПРОЦ.

 43. Берілген функциялардың ішінен, математикалық категориясына жататын функцияны көрсет:

A) ЕСЛИ;

B) COS;

C) DATA;

D) МИН;

E) ПЛПРОЦ.

 44. Берілген функциялардың ішінен, финанстық категориясына жататын функцияны көрсет:

A) ЕСЛИ;

B) COS;

C) DATA;

D) МИН;

E) ПЛПРОЦ.

 45. Электрондық кестеде «=»  белгісінен бастап нені енгіземіз:

A) Санды;

B) Мәтінді;

C) Жолды;

D) Формуланы;

E) Суретті.

 46. Қандай ұяшықтардың адресін көшірген кезде не бағананың нөмірі, не жолдың нөмірі өзгермейді:

A) Абсолютті;

B) Аралас;

C) Салыстырмалы;

D) Кәдімгі;

E) Қарапайым.

 47. Excel-дегі сілтеме – бұл:

A) Ұяшықтардын толық емес адресі;

B) Есептеу ретіндегі ұяшықтардың адресі;

C) Буферге көшіру командасы;

D) Буферге жою командасы;

E) Бағанның нөмірі.

 48. Excel-де формула жолын қалай көрсетуге болады:

A) Вставка + Строка формул;

B) Правка + заполнить + Строка формул;

C) Вид + Строка формул;

D) Сервис + Настройка + Строка формул;

E) Формат + Строка + Строка формул.

 49. Excel-де беттің атын өзгерту үшін:

A) Беттің кез келген ұяшығына шертіп оған жаңа атын енгізу;

B) Беттің жарлығына екі рет шертіп жаңа атын енгізу;

C) Мәзірден Файл + Сохранить как командасын таңдау.

D) Мәзірден Правка + Копировать имя командасын таңдау.

E) Мәзірден Сервис + Переименовать командасын таңдау.

 50. Ехсеl-де ұяшықтарға мәліметтерді енгізуді аяқтаудың дұрыс әрекетін көрсетіңіз:

A) Формула тақтасында «Отмена» батырмасын шерту;

B) Еnter пернесін басу;

C) Еnd  пернесін басу;

D) «стрелка вверх» пернесін басу;

E) Sрасе пернесін басу.

 51. Excel программасында «мастер диаграмм» көмегімен диаграмма құрғанда неше қадам орындау керек:

A) 1 қадам;

B) 5 қадам;

C) 6 қадам;

D) 9 қадам;

E) 4 қадам.

52. Excel-де  өрнегінің дұрыс жазылуын көрсетіңіз:

A) 1+x/Корень(1+sin(x)^2);

B) (1+x)/Корень(1+sin(x));

C) (1+x)/Корень(1+sin(x)^2);

D) 1+x^2/Корень(1+sin(x)^3);

E) (1+x^2)/Корень(1+sin(x)^3);

 53. MS Excel-де ағымды кітаптағы 4-ші бетпен жұмыс істегенде, 2-ші беттегі В18 ұяшығына сілтеменің дұрыс жазылуын көрсетіңіз:

A) Лист2,В18;

B) Лист2-В18;

C) Лист2В18;

D) Лист2!В18;

E) Лист2?В18.

 54. Excel-де формула жолы нені бейнелейді:

А) Сол мезетте ағымдағы ұяшыққа не жазылып жатқанын немесе ондағы бұрыннан бар мәліметті;

В) Тек математикалық формулалар;

С) Ағымдағы ұяшықтың атын;

D) Ағымдағы жолдың барлық мәліметтерін;

Е) Ағымдағы бағанның барлық мәліметтерін.

 55. Гистограмма — бұл қандай диаграмма:

A) Ондағы мәндер биіктігі әр-түрлі болатын баған түрінде көрсетілген;

B) Х осі бойымен орналасқан параллелепипедтермен көрсетіледі;

C) Үш координаттық осьтары бар координаттар жүйесі қолданылады. Бұл жүйе мәліметтер қатарын кеңістікте көрсету мүмкіндік береді;

D) Ондағы бөлек мәндер Х осі бойымен көлденеңнен орналасқан ұзындықтары әр — түрлі жолақтармен көрсетілген;

E) Секторға бөлінген шеңбер түрінде көрсетіледі.

 56. Ехсеl келесі  функцияларды орындайды:

А) Статистикалық, математикалық, финанстық, күн-уақыт түрлендірулер;

В) Гистограммалар, цилиндрлық, конустық, облыстарымен;

С) Сандық, туралаулар, жиектеу;

D) Сегменттік және сегменттік емес;

Е) Фрагменттер мен бүтіндіктер.

 57. Excel ұяшығында ең ұзын жазуымен бағанның енін қалай қоюға болады:

А) Формат + Столбец + Установить;

В) Формат + Столбец + Ширина 12 см;

С) Данные + Ячейки + Автоподбор ширины;

D) Формат + Столбец + Автоподбор ширины;

Е) Правка + Столбец + Автоподбор ширины.

 58. Mirosoft  Excel электрондық кестесіндегі функция аргументі бір бірінен не ақылы бөлiнiп  тұруы керек:  

А) Үтірмен;

В) Нүктелі үтірмен;

С) Нүктемен;

D) Бос орынмен;

Е) А  әріпімен;

 59. Microsoft Ехсе1редакторында абсолютті адресі – бұл:

A) Ұяшықтағы мәліметтердің типіне байланысты емес адресі;

B) Формуладағы сүйенетін адресі;

C) Формуланың бір ұяшықтан екіншіге ұяшыққа көшкенде өзгермейтін адресі;

D) Тұрақтылары бар ұяшықтың адресі;

E) Ұяшықтағы мәліметтердің типіне байланысты адресі.

 60. Ms Excel интерфейсінің Ms Word интерфейсінен айырмашылығы неде:

A) «Сурет» тақтасының бар болуымен;

B) «Форматтау» тақтасының бар болуымен;

C) Қалып-күй қатарының бар болуымен;

D) формула қатарының бар болуымен;

E) Таблица қатарының бар болуымен.

 61. А1 ұяшығңда жазылған сөздіқалай А1 — ден ғ1 ұяшықтарының ортасына енгізуге болады:

A) А1:ғ1 диапозонын таңдап «Выравнивание по столбцу» құралын белгілеу керек.

B) А1:ғ1 диапозонын белгілеп «Объеденить и поместіпъ в центре» кұралын таңдау керек

C) А1 ұяшығына шертіп «Выравнивание по столбцу»құралын тандау керек.

D) АІ уяшығына шертіп «Объединить и пометйтъ в центре»құралын таңцау.

E) А5 ұяшығына шертіп «Выравнивание по столбцу» құралын таңдау керек.

 62. ЕХСЕL —   багдарламасында қосындыны есептейтін функцияны көрсет

A) SQRT (X):

B) СУММ(тізім).

C) SIN(Х).

D) МАХ(тізім).

E) МIN(тізім).

 63. Кай жазу Ехсеl-де дұрыс формула болып саналадьг:

A) ($А$4+$6$28)*ғ16.

B) =СРЗНАЧ(А1:А2).

C) МАКС(А1:А2).

D) В4+С4+О4.

E) МИН(А1).

 64. МS Ехсеі-де келесі жазу    ###### нені білдіреді:

A) Деректердің мәтіндік түрі.

B) Ұяшықка санның ұзындығы кірмейді.

C) Есептелген нәтиже формулаға сәйкес келмейді.

D) Нәтиже дұрыс енгізілмеген.

E) Маска енгізу

 65. Электрондық таблицаның ең карапайым объектісі не?

A) Парақ.

B) Жол.

C) Кітап.

D) Бағана.

E) Ұяшық.

 66. Беттегі барлық ұяшыктарды белгілеу үшін:

A) Правка менюінен «Выделить все» командасын алу керек.

B) Барлық жолдар мен бағандардың атауларықиылыстырған сол жақ жоғарғы бұрыштағы пернені басу керек.

C) Бет жарлығына шерту керек.

D) Бет жарлығына 2 рет шерту керек.

E) Сервис мәзірінен Параметры командасын таңдау керек.

 67. қай белгі сан нөлге бөлінбейді дегенді білдіреді?

A) # ДЕЛ/О!

B) ####….##

C) #ИМЯ?

D) #ЧИСЛО!

E) #ЗНАЧ!

 68. ЕХСЕL- бағдарламасында диаграмма тұрғызу үшін кай менюді пайдаланамыз:

A)қою (Вставка).

B) Файл.

C) Түр (Вид).

D) Формат.

E) Сервис.

 69. Декарт координаттар жүйесінде мәндері нүкте түрінде көрсетілген диаграмма қалай аталады?:

A) Гистограмма.

B) Сызықтық.

C) Домалақ.

D) Көлемді.

E) Нүктелік.

 70. Ұяшыққа формуланы енгізіп, Enter – ді басқан соң не болады?:

А) Формуланы, содан кейін теңдік белгісі және нәтиже.

В) Формулалар арқылы есептелген нәтиже.

С) Ұяшықта формула жазылғанын анықтайтын арнайы символдар.

D) Формуланың өзі.

Е) «Формула» мәтіні.

 71. Электрондық кестедегі  A1 ұяшығында 5 саны жазылған, B1 ұшығында — =А1*2 формуласы, C1 ұяшығында — =А1+В1 формуласы. С1 ұяшығындағы мән нешеге тең?:

А) 10.

B) 15.

C) 20.

D) 25.

E) 5.

72. Электрондық кестедегі  A1 ұяшығында 5 саны жазылған, B1 ұшығында — =А1*2 формуласы, C1 ұяшығында — =$А$1+В1. Егер  C1 –дегі формула C2-ге көшірілетін болса, C2 ұяшығындағы мән нешеге тең болады:

А) 10.

B) 15.

C) 20.

D) 25.

E) 5.

 73. $В$8 ұяшық адресінің түріқандай?:

А) Комбинацияланған.

В) Салыстырмалы.

С) Аралас.

D)қарапайым адресация.

Е) Абсолютті адресация.

 74. Төменде жазылған адрестердің қайсысы абсолютті? :

А)А$25,$D12.

В)С4:Р15, А1:Н12.

С) $D$16, $Р$45.

D)С5,Р6:D$7.

Е)D5$, D$7.

 75. Ехсеl-де диаграммалар шеберінің төртіншіқадамындақай параметрлер өзгертіледі?:

А) Диаграмма типі.

В) Диаграмманы жасау үшінқолданылатын мәліметтер облысы.

С) Диаграммағақосымша мәліметтер мен элементтерді енгізу.

D) Диаграммалардықұру  орны.

Е) Мәліметтерді енгізу.

 76. Мәліметтерді кемуі бойынша сұрыптау үшін келесі әрекетті орындау керек:

А) Данные — Сортировка – сұрыпталатын бағанды көрсету — по убыва­нию.

В) Сервис — Сортировка — сұрыпталатын бағанды көрсету — по убыванию.

С) Файл — Сортировка — сұрыпталатын бағанды көрсету — по убыванию.

D) Формат — Сортировка — сұрыпталатын бағанды көрсету — по убыва­нию.

Е) Правка — Сортировка — сұрыпталатын бағанды көрсету — по убыванию.

 77.Сүзгі (Фильтр)қызметі  — бұл:

А) Керектіқұжатты тез табу.

В) Іздеу облысын кішірейту.

С)Іздеу облысы туралы қолданушының білімін тексеру .

D) Анықталған шарт бойыншақұжаттарды таңдау.

Е) Маңызды сөз бойыншақұжатты таңдау .

 78. Суретте көрсетілген әрекеттер неге әкеледі?:

A) Город өрісінде мәліметтерқорын сүзу.

B) Барлық өрістерде мәліметтерқорын сүзу.

C) Город өрісінде мәліметтерқорын алфавиттік ретте сұрыптау.

D) Барлық өрістерде мәліметтерқорын алфавиттік ретте сұрыптау.

E)құрама (сводная) кестесінқұру.

 79. Мысалда көрсетілген ұяшық форматын қалай жасауға болады?:

A) Формат —Ячейки командасын таңдап, Числоқосымшасында тізімнен Все форматы категориясын таңдау, формат ###0,00” тыс.тенге” .

B) Формат —Ячейки командасын таңдап, Числоқосымшасында тізімнен Все форматы категориясын таңдау, формат ###,##” тыс.тенге”.

C) Формат —Ячейки командасын таңдап, Числоқосымшасында тізімнен Денежный категориясын таңдау.

D) Формула жолында  тыс.тенге жазуын жазу.

E) Формат —Ячейки командасын таңдап, Числоқосымшасында тізімнен Все форматы категориясын таңдау, формат ###0” тыс.тенге”.

 80. Excel-де орташа мәнді табатын формуланы көрсет:

A) =СРЗНАЧ(B3:B8).

B) =СРЗНАЧ(B3;B8).

C) =СРЗНАЧА(B3:B8).

D) =(B3:B8)/6.

E) =СРЗНАЧ(B2:B8).

 81. Ехсеl-де сандарды  пайыздық жүйеде көрсету үшін келесі команданы  орындау керек-

А) Формат + Ячейки + Число + Процентный;

В) Вставка + Ячейка + Число + Процентный;

С) Вид + Панель инструментов + Число + Процентный;

D) Данные + Ячейка + Число + Процентный;

Е) Сервис + Параметры + Число + Процентный.

 82. Ms Excel-дегі «Данные + Итоги» командасы нені орындайды?

А) берілген критерия бойынша деректер базасының жазбаларын қарастырады, оларға қосады, не жояды;

В) жазбаларды қосады немесы жояды;

С) берілгендердің астында нәтижелерді шығару;

D) жазбаны белгілейді;

Е) таңдау критериясын қарастырады.

 83. =Сумм(А1:Е1) формулаы берілген. Ол бойынша не анықталады?

А) А1 және Е1 ұяшықтарында орналасқан мәндердің қосындысы

В) А1 және Е1 диапазонында орналасқан сандардың мәндердің қосындысы

С) А1-ді  Е1 ұяшықтарына бөлгендегі жекелік

D) А1 және Е1 ұяшықтарында сандық мәндердің ортақ мәні

Е) А1 және Е1 диапазонында орналасқан барлық сандардың ортақ мәні

 84. Қай белгі ұяшыққа жасалған сілтеме дұрыс емес екенін көрсетеді?

A) # ДЕЛ/О!

B) ####….##

C) #ИМЯ?

D) #ЧИСЛО!

E) #ССЫЛКА!

 85. Қай белгі функцияда аргументке қабылданбайтын ат берілгенін  көрсетеді?

A) # ДЕЛ/О!

B) ####….##

C) #ИМЯ?

D) #ЧИСЛО!

E) #ССЫЛКА!

 86. Электронды кестеде формулаға кірмейді?

A) Сандар

B) Мәтін

C) Ұяшық аттары

D) Арифметикалық амалдар белгілері

E) Тырнақшадағы мәтін

 87. Мәтінді ұяшықта жоғары орналастыру үшін Формат – Ячейки командасын орындап, шыққан терезеде … қосымшасын таңдау керек.

A) Шрифт

B) Выравнивание

C) Число

D) Граница

E) Вид

 88. MS Excel – де шартты форматтау үшін (условное форматирование) қандай команда арқылы қолданылады?

A) Правка – Условное форматирование

B) Формат — Условное форматирование

C) Сервис — Форматирование

D) Сервис — Настройка

E) Файл – Условное форматирование

 89. Ұяшықтағы #ИМЯ? символы нені анықтайды?

A) есептеулер ұяшыққа симайды

B) есептеулер дұрыс емес

C) мәліметтердің дұрыс типі қолданылмаған

D) ұяшыққа сілтеме дұрыс жасалынбаған

E) формулада қолданылған есімді бағдарлама түсінбейді

 90. Электронды кестеде қатар тұрмаған ұяшықтарды перне көмегімен ерекшелеу үшін қандай пернелерді қолданады?

A) Shift

B) Alt

C) Ctrl

D) TAB

E) Esc

 91. MS Excel – де берілген функциялар қай категорияға кіреді СРЗНАЧ, МИН, МАКС, СЧЕТ?

A) математикалық

B) статистикалық

C) логикалық

D) мәтіндік

E) қаржылық

 92. MS Excel-де ағымды кітаптағы 4-ші бетпен жұмыс істегенде, 2-ші беттегі В18 ұяшығына ссылкасының дұрыс жазылуын көрсетіңіз:

A) Лист2,В18.

B) Лист2-В18.

C) Лист2В18.

D) Лист2!В18.

E) Лист2?В18.

 93. Бағана мәні тұрақты, қатар мәні өзгеретін аралас ссылканы көрсет:

A) $A$1.

B) $A1.

C) A$1.

D) A1.

E) $$A1.

 94. Қатар мәні тұрақты, бағана мәні өзгеретін аралас ссылканы көрсет:

A) $A$1.

B) $A1.

C) A$1.

D) A1.

E) $$A1.

 95. MS Excel-де формулаларды көшіргенде, B2 және B$2 ұяшықтарына ссылкаларының қандай айырмашылықтары бар:

A) Жол нөмірінің алдындағы $ белгісі, тек қана бағаналарды өзгертеді.

B) Жол нөмірінің алдындағы $ белгісі, тек қана жолдарды өзгертді.

C) Егер ссылкада $ белгісі болса, онда ұяшық аты өзгермейді.

D) $ белгісі салыстырмалы ссылканы көрсетеді.

E) Ешқандай айырмашық жоқ.

 96. Қандай мәліметтер MS Execl-де функция аргументі бола алмайды:

A) Сан, аттары, текст.

B) Ұяшыққа және ұяшықтар диапазонына ссылка.

C) Басқа функциялар.

D) Логикалық мәндер.

E) Диаграммалар.

 97

А

В

С

1

123

98

45

2

231

65

21

3

32

12

32

Надпись: 	А	В	С
1	123	98	45
2	231	65	21
3	32	12	32

MS Excel-де көрсетілген диапазонның максимал элементтін табатын формуланы көрсетіңіз:

A) =МАКС(А1:А3).

B) =МАКС(В1:В3).

C) =МАКС(А1:С1).

D) =МАКС(А1:С3).

E) =МАКС(С1:С3).

 98

А

В

С

1

123

98

45

2

231

65

21

3

32

12

32

Надпись: 	А	В	С
1	123	98	45
2	231	65	21
3	32	12	32

MS Excel-де көрсетілген диапазонның элементтер санын табатын формуланы көрсетіңіз:

A) =КОЛ(А1:С3).

B) =КОЛ(А1:А3).

C) =СЧЕТ(А1:С3).

D) =СУММ(А1:С3).

E) =МАКС(С1:С3).

 99. MS Excel-дің берілген функциялардың қайсысы кері матрицаны анықтайды:

A) МОПРЕД.

B) МОБР.

C) МУМНОЖ.

D) ТРАНСП.

E) АВС.

 100. MS Excel-дің берілген функциялардың қайсысы матрицаның көрсеткішін (определитель) анықтайды:

A) МОПРЕД.

B) МОБР.

C) МУМНОЖ.

D) ТРАНСП.

E) АВС.

Microsoft Excel электрондық кестесі.

Сұрақ номері

Дұрыс жауабы

Сұрақ номері

Дұрыс жауабы

Сұрақ номері

Дұрыс жауабы

1

A

36

C

71

B

2

D

37

E

72

E

3

B

38

A

73

E

4

A

39

D

74

C

5

A

40

A

75

D

6

B

41

C

76

A

7

D

42

A

77

B

8

D

43

B

78

A

9

B

44

E

79

A

10

A

45

D

80

B

11

B

46

A

81

A

12

B

47

B

82

C

13

A

48

C

83

B

14

C

49

B

84

E

15

D

50

B

85

D

16

C

51

E

86

B

17

A

52

C

87

B

18

A

53

D

88

B

19

A

54

A

89

E

20

B

55

A

90

C

21

D

56

A

91

B

22

A

57

D

92

D

23

B

58

B

93

B

24

B

59

C

94

C

25

D

60

D

95

A

26

E

61

B

96

E

27

B

62

B

97

D

28

D

63

B

98

C

29

D

64

B

99

B

30

D

65

E

100

A

31

A

66

B

32

C

67

A

33

C

68

A

34

C

69

E

35

A

70

B


«EXCEL электрондық
кестесі» тарауына арналған сабақ жоспарлары

Сабақтың тақырыбы:  Формуланы енгізу және
көшіру

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: ЕХСЕL-
дегі берілгендермен жұмыс істеу,
деректерді ЕХСЕL-ге енгізу, деректерді сақтау
және қорғау. Деректерді өңдеу
формулалары, деректердің орнын ауыстыру және 
көшірмелеу,  жұмыс  кестесін  автоматты түрде пішімдеу,
кестелерді баспаға шығару туралы
білімдерін шығару туралы білімдерін қалыптастыру.

Тәрбиелік: Жан-жақты
болуға, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу. Дамытушылық:   Оқушылардың   есте    сақтау     және    зейіндік   қабілеттерін дамыту. Пәнге деген
қызығушылығын арттыру.

Сабақ түрі:    Практикум элементтерінің көмегімен  демонстрациялар, баяндау арқылы түсіндіру.

Сабақта   қолданылатын    көрнекті     құралдар:              интерактивті   қта, компьютерлер.

Сабақтың өту барысы:

І.Ұйымдастыру
кезеңі.

ІІ.Үйге берілген тапсырманы тексеру. ІІІ. Жаңа сабақты
түсіндіру.

Ms   Excel    де   кез 
 келген 
 формуланың   «=»
 белгісінен   басталатынын
білеміз. Мысалы, сіздің оқу кестеңізде әрбір  қызметкердің  үш  айға 
қанша сыйақы алатынын есептеу керек. Олүшін
Е3 ұяшығына =В3+С3+
D3  формуласын енгіземіз,
әйтпесе
Excel-дегі дайын формуланы
қолданса да  болады. Мұндай ұзын формуланың
орнына =СУММ (В3:Д3)  формуласын енгізсе болғаны.

Электронды кестеде қосу (СУММ) функциясы жиіқолданылады, сондықтан   Стандартты  
аспаптар    тқатасында   
      белгісінің батырмасы
қарастырылған. Жалпы қосындыны білу үшін қосылатын ұяшықтардың аумағын
белгілеп, Автоқосынды (Автосумма)
   батырмасын шертіңіз.

Қорытылып шығатын формулаларды
енгізу үшін  Функция  шебері  (Мастер 
функции)  диалогтік  треезесін  қолдануға 
болады.  Ол  функцияны енгізіп қана қоймай, күрделі есептеулерді де орындайды.

Ұяшыққа функцияларды
енгізу үшін:

·       
формула енгізетін ұяшықты белгілеу;

·       
Функция    менюіндегі  Қою    немесе 
 
   батырмасының  көмегімен Функция
шебері (Мастер функции)  диалогтік терезесін
шақыру.

·       
Функция шебері диалогтік тереесзіндегі Категория  өрісінде функцияның типін,
содан кейін функция тізімінде Функцияны
таңдау керек;

·       
ОК  батырмасын шертіңіз.

Формулаларды
көшіру.
Көшіру кестеге бір типтес формулаларды енгізуді жеңілдетеді.
Формулаларды көшіру батырмасында ұяшықтарға салыстырмалы жіберу автоматты түрде
өзгереді.

Ұяшықтағы 
мәліметтерді көшіру үшін:

·       
мәліметтері көшірілетін ұяшықты белгілеу;

·       
Түзету     (Правка)     менюіндегі     Көшіру    (Копировать)         командасын шақыру.

·       
Мәлімет қойылатын ұяшықты белгілеу;

·       
Түзету менюіндегі Вставить
(Қою) командасын шақыру.

·       
Буфердегі бөлік
көрсетілген орынға көшіріледі.

Ұяшықтағы мәліметтердің
орнын ауыстыру үшін:

·       
мәліметтердің орны
ауыстырылатын ұяшықты белгілеу;

·       
Түзету менюіндегі Қиып алу
(Вырезать)  командасын шақыру.

·       
Бөлік қойылатын ұяшықтың
сол жақ жоғарғы аймағын белгілеу;

·       
Түзету менюіндегі Қою
командасын шақыру.

·       
Буфердегі бөлік
көрсетілген орынға қойылады.

Excel програмысында
қолданылатын стандарт функциялар тізімі:

·       
SIN, COS, TAN – тригонометриялық функциялар;

·       
ASIN, ACOS, ATAN – кері тригонометриялық функциялар;

·       
МАКС, МИН, СРЗНАЧ –
массивтерге қолданылатын функция;

·       
LN, LOG,
LOG10 – натурал, жай ондық логарифмдер;

·       
КОРЕНЬ – кватрад он
түбірді анықтайтын функция;

·       
ЕСЛИ, И, НЕ, ИЛИ, ЛОЖЬ – логикалық функциялар;

·       
ЗАМЕНИТЬ,
НАЙТИ, КОДСИМВ, ЛЕВСИМВ, ПОВТОР- мәтіндік функциялар.

Жаңа
сабақты бекітуге практикалық тапсырмалар:

1-тапсырма.

Функцияның
мәнінінің [-4; 4] аралықтағы кестесін құрыңыз
Y=3х+8х2

X

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

Y

2-тапсырма.

Жалақының қолға түсуін есептеу

Ф.И.О.

Жалақы

Зейнетақы қоры, 10
%

Профсоюздік қоры,

1%

Кірістік салық1

Колға алуға

1

Аманов А.А.

10000

формула

формула

формула

формула

2

Байсак Т.Т.

19000

формула

формула

формула

формула

3

Шайхи н Ф.Р.

28000

формула

формула

формула

формула

Қорытынд ысы

формула

формула

формула

формула

Кірістік   салық1    мына  түрде   есептеледі,  егер  жалақы   [0-10000]-ға  
дейін  1%,

(10000-20000]-ға
дейін 3%, ал (20000-30000]-ға дейін -5%.

Үйге тапсырма беру:  Формуланы енгізу және көшіру

Оқушыларды
бағалау.

Тақырыбы:
«Функцияның мәндерін есептеу. Функция шебері.

Мақсаты:

Білімділік: MS Excel кестелік процессорының
мүмкіндіктерін графиктер мен диаграммалар тұрғызуда пайдалана білуге үйрету.

Тәрбиелік:  Жан-жақты болуға, өз бетімен жұмыс
істеуге тәрбиелеу:

Дамытушылық: Оқушылардың есте сақтау және
зейіндік қабілеттерін дамыту. Пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақ түрі:    Практикум
элементтерінің көмегімен  демонстрациялар, баяндау арқылы түсіндіру.

Сабақта   қолданылатын    көрнекті     құралдар:              интерактивті   қта, компьютерлер.

Сабақтың өту барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Үй жұмысын сұрақтармен тексеру. Жаңа сабақ:

Microsoft    Excel  программасының   функциясы   ретінде    белгілі    бір алгоритм   бойынша   немесе    формуал
ар    бойынша     жүргізілетін        есептеу операциялары
қарастырылады. Әрбір функцияның өзіне тән аты болады.
Excel
программасында функциялардың аттары пернелік тақтадан
теріліп жазылады немесе Функция шебері (Вставка-> Функций)
деп аталатын команда немесе саймандар                      панеліндегі   
fxбатырмасы      көмегімен    енгізіледі.     Функция    шбеері функцияларға сәйкес формулалардың дайын шаблондарын  береді, қолданушы бар
болғаны функцияның аргументтерін ғана жазады.

Excel программасында, күрделі және
қарапайым  есептеулерге  арналған 200 ден аса функцияларды қолдану мүмкіндігі
қарастырылған. Сондай-ақ, бұл қосымшада қолданушының
Excel-дің
програмалау мүмкіндіктерін (
VBA) пайдаланып өзіне қажет
функцияларды да құрып алуына жағдай жасалған.

Функция    шеберін    пайдаланып    фукнцияларды     іздеуді    жылдамдату
мақсатында оларды келесі: 10 недавно использовавшихся, Полный   алфавитный

перечень,   Финансовые,  Дата  и  рвемя,   Математические,  Статистические,

Ссылки и массивы, Работа с базой данных, Текстовые,
Логические и Проверка свойств
категориялары
бойынша топтастырған.

Функциялардың аргументтері ретінде сандар, сан мәнді өрнектер немесе сәйкесінше  
сандар  
мен   сан   мәнді  өрнектер  
жазылған 
ұяшықтар  
адрестері, диапазон адрестері  пайдаланылады.
Мысалы:

=СУММ(А5:А9)  –   мұндағы  СУММфункциясы,  А5,   А6,   А7,   А8,   А9
ұяшықтардағы сандар қосындысын есептейді;

=СРЗНАЧ(G4:G6)    –     мұндағыСРЗНАЧ    функциясы     G4,      G5,      G6

ұяшықтардағы
сандардың орташа мәнін табады.

Күрделі
функцияларды жазу әдеттегідей бірінің ішіне
бірі жай жақшалар арқылы жазылады , мысалы:  =ОКРУГЛ(СРЗНАЧ(
H4:H8);2).

Функцияның аргументтерін Функция
шеберін пайдаланып енгізу.
Функцияны Функция шеберін пайдаланып
жазғанда, егер оның аргументі бар
болса, онда келесі 4-суреттегідей терезе
пайда болады. Бұл терезе функция аргументтерін енгізуге
арналған. Мұндағы,

4-сурет

1
– функцияның аты;

2
— аргументтерді енгізу жолақтары; 3 – терезені кішірейту батырмасы , бұл
батырмаға қайта шерту терезені бұрынғы  қалпына келтіреді;

4  —  аргументтің  мәндері;       5 –  функцияның  сипаттамасы;  6  анықтаманы
шақыру.

Функция
аргументтерін енгізуде келесі тәсілдер қолданылады:

а) қажет адрестерді
(ұяшықтың немесе диапазонның) пернелік тақтадан теруге болады;

б) қажет ұяшықтар
мен диапазондарды жұмыстық беттегі кестедан белгілеу арқылы жазуға болады.

Функциялардың
негізгі категориялары

«Математические»  категориясы функцияларының сипаттамасы:

ABS (сан) – санның
модулі;
COS(сан) –  косинусты табу;

EXP(сан) – ех функциясының мәнін есептеу; LN(сан) – логарифмді есептеу;

SIN (сан) – синусты есептеу; TAN (сан) – тангенсті
есептеу;

КОРЕНЬ
(сан) – квадрат түбір табу (оң мәнін);

ПИ
() –
pсанының 15
цифрға дейінгі дәлдікпен алынған мәнін береді; СТЕПЕНЬ (негіз сан; дәреже
көрсеткіші) – дәрежелеу амалын береді;

СУММ     (сан1;     сан2;     ) –   аргумент     тізіміне     кіретін     барлық    сандардың
қосындысын есептейді;

«Статистические»  категориясы функцияларының сипаттамасы:

МАКС(аргумент1;
аргумент2;…) – аргументтердің үлкенін анықтайды; МИН(аргумент1; аргумент2;…) —
аргументтердің кішісін анықтайды; СРЗНАЧ(аргумент1; аргумент2;…) – аргументтердің
орташа мәнін табады; СЧЕТЕСЛИ(диапазон;        шарт)    –      диапазондағы        берілген        шартты
қанағаттандыратын аргументтер санын анықтайды
.

Логикалық    функциялар    қандай     да    болмасын     бір    шақрат     тәуелді

есептеулер
жүргізуде қолданылады. Шатртарды  көрсету үшін
Excel
программасында салыстыру амалдарының “ =”, “>”, “<”, “<>” (тең
емес), “>=” (үлкен немесе тең), “<= “ (кіші немесе тең) белгілері
пайдаланылады.

ЕСЛИ(лог_выражение;        значение_если_истина;        значение_если_лож)ь
функциясы,функция
аргументіндегі логикалық өрнек(лог_выражение)
ақиқат мәнге ие болғанда, аргументтегі бірінші мәнді (значение_если_истина) ,  ал 
қарсы жағдайда екінші мәнді  (значение_если_ложь) береді.

И, ИЛИ  функциялары күрделі шарттарды жазу 
үшін қолданылады:

И(логическое_выражение1; логическое_выражение2;….)
— АҚИҚАТ мән қабылдайды егер барлық аргументтер сәйкесінше АҚИҚАТ болса, ал
қалған жағдайлардың бәрінде  ЖАЛҒАН болады.

ИЛИ(логическое_выражение1; логическое_выражение2;…
—  АҚИҚАТ мән қабылдайды егер ең болмағанда
бір аргумент АҚИҚАТ болса, ал қалған
жағдайлардың бәрінде  ЖАЛҒАН болады.

7-сурет

1.  Студенттің аттестациядан өткен- өтпегенін тексеру
үшін:

§  С3 ұяшығы белгіленеді. Вставка→Функция командасы
орындалады. Пайда болған терезеден Логические категориясындағы, ЕСЛИ функциясын
таңдайсыз.

§  Әрі      қарай           ЕСЛИфункциясының    
 терезесіндегі           Логическое
выражение
тұсына В3 ұяшықтағы
мәнді, 45% салыстыратын шартты: В3>=45%    
түрінде жазамыз.
Шартқа сәйкес:

§ 
Значение если_истинатұсына: «аттестован» жазылады;

§ 
Значение если_ложь тұсына: «не
аттестован» жазылады;

§ 
ОК басылады;

7.  Осы формула қалған
ұяшықтарға көшіріледі.

Практикалық
тапсырмалар:

1-  жаттығу. Массивтерді
қосу, азайту және мүшелеп көбейту.

1.  
Лаб_12_Матр    жұмыс     кітабын
 құрып,         бірінші     бетіТнапсырма1    деп
өзгертіңіз;

2.   Келесі кестені (11- сурет) құрыңыз:

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

1

1-Мысал

2-Мысал

3-Мысал

2

15

12

16

7

8

9

8

9

7

3

А=

18

5

16

В=

4

9

15

C=

15

80

21

4

19

2

25

2

6

9

31

25

63

5

6

7

А+В=

В-

С=

А2=

8

11- сурет

3.  
1-Мысалды орындау үшін:

§ Қосынды матрица орналасатын диапазонды, мысалы,  B6:D8 белгілейсіз;

§
“ = “ пернесін басасыз;

§
А матрицасы орналасқан В2:D
диапазонды белгілейсіз;

§
“+ “ пернесін басасыз;

§
В матрицасы орналасқан G2:I
диапазонды белгілейсіз;

§
CTRL+SHIFT+ENTER пернелер
комбинациясын басасыз.

§ Нәтижесінде формулалар жолында келесі: = {B2:D4+G2:I4} формуласы шығу керек;

4.  
Қалған тапсырмаларды
жоғарыда көрсетілгендей ретпен орындап көріңіз.

Үй жұмысы: тақырыпты
оқып келу.

Тақырыбы: Ехсеlде 
Диаграмма құру, редакциялау және форматтау.

Мақсаты:

а) Білімділік: Excelдің
рафикалық мүмкіндіктерін көрсету, мәліметтерді пайдаланып диаграмма құра
білу, диаграмма  параметрлерімен жұмыс істей  білу.

б)   дамытушылық:   Диаграмма   мен    графикті,   Диаргамма     шебері   арқылы құруды, Диаграмма және графиктер
түрлерімен танысу.

в) тәрбиелік: Деректермен жұмыс істеуге
үйрету. Алған білімін өмірде қолдана білуге, ұқыптылыққа, жұмыс жолдарын түсіне
білуге тәрбиелеу.

Типі: Практикум элементтері
бар түсіндірмелі- көрнекілікті

Түрі:Практикалық жұмыс

Әдіс: проблемалық, практикалық

Бағдарламалық-дидактикалық қамсыздандыру: Дербес компьютер, интерактивті тақта, оқулық.

Сабақтың жүрісі

1.Ұйымдастыру: а) Оқушылармен амандасу. ә) Оқушыларды түгендеу

2.   Үй тапсырмасын тексеру: Электронды
тест түрінде   5 минут

3.   Жаңа сабақ

Exсelдің жақсы бір қасиеті сандық қатарлар мен бағаналар сандарын
графиктер мен диаграммаларға айналдыра алады

Диаграмма дегеніміз не?
–Проблемалық жағдай тудыру

Диаграммалар
деректерді графикалық бейнелеудің ыңғайлы сайманы Диаграмма өзінің
көрнекілігімен деректерді дұрыс бағалауға мүмкіндік береді Демек диаграмма
деректерді графикалық түрде көруге арналған

Диаграмма салу үшін алымен диаграмма салуға қажетті
мәліметтер жиынын анықтап алып, оны электронды кестеге енгізу қажет, Белгілеу
әрекеті арқылы диаграммаға қажетті өлшемдерін белгілеп Мастер диаграмм
батырмасы арқылы немесе жоғарғы мәзірден Вставка- Диаграмма қатарын таңдау
қажет.

Диаграммалардың
мынадай типтері бар

1)    
Бағаналық (гистограмма)                                    8. Поверхность

2)     Сызықтық                                                           9. 
Үстіңгі бет

3)     Графикалық                                                       10 Көпіршіген

4)     Дөңгелек                                                             11. Биржалық

5)     Нүктелік                                                              12 Цилиндрлік

6)    
Облыстық                                                          13 Конустік

7)     
Жапрақшалық                                                    14 Пирамидалық Дөңгелек  диаграммадан  басқа
барлық диаграммалардың екі осі:

1)  
Горизанталь осі

2)  
Вертикаль осі

Диаграммалар
мынадай элементтерден тұрады:төр,тақырып және аңыз. Тақырыптар диаграмманың
жеке элементтерін түсіндіру үшін қолданылады.

Аңыз(легенда)диаграммада бепген деректердің қатарларын ажыратуға көмектеседі.

Ұяшықтармен диаграмма салынатын
ауқымды көрсету үшін қажет. Диаграммамен графикті диаграмма
шебері арқылы құрған жөн.

Енді   диаграмманы 
құру  үшін   кешегі   сабақта   өткен   жұмыстарымызды пайдаланайық.

Кесте деген файлымызды ашайық. Excel
де диаграмма құру бірнеше қадам жасау арқылы жүзеге асады. Диаграмма
көрсетілуге тиіс деректерден тұратын ұяшықтардың ауқымын ерекшелеңдер.

Мастер диаграммасы
батырмасын шертіндер. Диаграмма типтері көрсетілген терезесі ашылды. Осы
терезеде әр оқушы диаграмма түрін таңдаңда:

1) 
Оқушы: Гистограмма Далее –батырмасын шертіңдер

Мастер     диаграмманың     терезесі     пайда     болады: Бұнда     екінші   қадам жасаймыз.Бұл терезеде қатарды бағаналар салу ұсынылады

Диапазон  қатарында    диаграммаға
 қажетті   деректер    мен   сандар   оранласқан ұяшықтардың адрестері жазылады.

Қатарға
жолдар немесе бағана түрін таңдау керек. Далее-батырмасын шертіңдер.

3-ші   терезеде безендіру  сервисі ұсынылады.Мұнда   диаграммаға  ат қоюға болады және көлденең және тігінен өське де жазуға болады.

Тақырыпқа
–“Микроэлементтер құрамы “ деп жазындар. Х осіне: Элементтер атын жазыңдар

У
осіне мг деп көрсетіңдер  Далее батырмасын шертіндер.

4-ші ашылған
терезде диаграмманы:

1)  
Ашылған бетке

2)   Жеке бетке орналастыру мүмкіндіктері бар. Осы екеуінің
біреуін таңдаңдар. Готово-батырмасын шертіңдер.

Осы
кезде Мастер диаграммасы өзіміздің таңдағанымызға байланысты жұмыс кестесіне
шығады.

Біз бұған дейін мәтіндік редакторды өткен кезде
графикалық объектілерді мәтінге орналастыруды өткен болатынбыз. Диаграммада графикалық
бейне болып табылады. Ендеше графикалық бейнені белгілеңдер де, оның көшірмесін
алып келесі бетке қойыңдар.

Проблемалық
сұрақ:

1.    
Графикалық объектінің көшірмесін
қалай аламыз?

2.    
Келесі бетке қалай қоямыз?

3.    
Оған тағы қосымша графикалық
бейнені қалай кірістіреміз? Оқушылар сұраққа жауп бере отырып орындайды.

Жаңа сабақты бекіту:

1)    
Жұмыс үстелінде орналасқан
Практика файлын ашыңдар.

2)     Әр деңгейлік тапсырмаларды ретпен орындаңдар

3)    
Әр деңгейді
орындап болған соң қорытынды бағаны «Бағалау»
парағына енгізіңдер

Сабақты
қорытындылау. Не білдік?

Диаграмма
өзінің көрнекілігімен деректерді дұрыс бағалауға мүмкіндік береді

Демек диаграмма деректерді графикалық түрде көруге арналған

Не үйрендік?

1.  
Диаграмма шебері арқылы диаграмма салуды

2.  
Диаграмма параметрлерін тағайындауды?

3.  
Диаграмма салу ерекшеліктерін

4.  
Графикалық объектілерді кірістіруді

Үйге тапсырма беру: 8.5 тақырып оқуға. Оқушыларды
бағалау.

Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс

Сабақтың
мақсаты:а) Білімділік:
Оқушыларға EXCEL-дің графикалық
мүмкіндіктерімен, яғни диаграммалармен, графиктермен және графикалық
мүмкіндіктермен жұмыс жасауды үйрету.

ә)
Тәрбиелік:
Оқушыларға EXCEL-дің графикалық мүмкіндіктерімен, яғни диаграммалармен, графиктермен және графикалық мүмкіндіктермен жұмыс жасауды   үйрете   
отырып,    оларды    EXCELмен    жұмыс    жасау   
барысында
ұқыптылыққа және жауапкершілікке тәрбиелеу.

б) Дамытушылық: Оқушыларға EXCEL-дің графикалық мүмкіндіктерімен, яғни  
 диаграммалармен,  
 графиктермен  
 және  
 графикалық 
 мүмкіндіктермен
жұмыс жасауды үйрете отырып, олардың EXCEL
кестелік процессоры жайлы білімдерін тереңдету, ой-өрісін дамыту, көру және
есте сақтау

Сабақтың типі:Практикалық сабақ.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың
әдісі:
тірек сызбалар арқылы түсіндіру, сәйкестендіру тесті, сұрақ-
жауап.

Сабақтың көрнекілігі: кеспе карточкалар, интерактивті тақта,
компьютер.

Пән аралық байланыс: бейнелеу, математика.

Сабақтың
барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:1. Сәлемдесу,
түгендеу.

2.   Оқушылардың
құрал-жабдығын тексеру.

3.   Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

4.Үй тапсырмасын сұрау:(Үй тапсырмасы тақтада тексеріледі)

                               

Тақырып диаграмманың
жеке элементтерін түсіндіру үшін қолданылады.

Аңыз   диаграммаларда    берілген    дерекетрдің     қатарларын    ажыратуға көмектеседі.

Диаграммалардың типтеріне практикалық жұмыс жасау:

Дөңгелек диаграмма

Көлемдік гистограмма

(әрбір
диаграмма Excel кестелік процессорында құрылып түсіндіріледі)

Excel-де диаграммаларды екі түрлі жолмен: ағымдағы жұмыс
бетіне кірістіру
және диаграмма бетін қосу арқылы
орындауға болады.

Графикалық
обьектілерді кірістіру:

1.    
Жаңа файл ашамыз.

2.           
Меңзерді     А1    ұяшығына      орналастырамыз,      себебі      суертті      бос

А бағанына
кірістіреміз.

3.   
Ол үшін Вставка – Столбцы командасын
орындап, бүкіл кестені бір бағанға
оңға жылжытамыз.

4.  Вставка – Рисунок – Картинки командасын орындаймыз.

5.    Microsoft Clip Gallery диалогтік
терезесінде Картинки қосымшасын және сурет категориясын таңдаймыз.

6.  Суреттер бар терезе ашылады, ұнаған суретімізге маусы шертеміз.

7.          
Вставить    батырмасын     шертеміз,     жқатаудағы      сурет     кестеге кірістіріледі.

8.   
Егер сурет көлемі ұнамаса, оны өзіміз қалауымызша
үлкейтіп немесе кішірейтуімізге болады.

«Сұрақ
саған, жауап маған» ойыны:

Ойынның сұрақтары:

1. 
Excel-де диаграммаларды неше жолмен құруға болады. Атап айтыңдар.

2. 
Аңыз не үшін қажет?

3.  Диаграмма осьтері.

4.  Тақырып не үшін қолданылады?

5.  Диаграмма типтерін
атаңдар.

6.  Диаграмма элементтері.

(Ойын шарты бойынша
интерактивті тақтада сұрақтар кезекпен кезек шығады. Оқушылар сұрақтарға жауап берулері тиіс.)

Сабақты бекіту:

Ойынның сұрақтары:

«Футбол» ойыны:

1. 
Графикалық обьектілерді кірістіру
жолдарын көрсетіңдер.

2. 
Сақиналық диаграмманы құрып көрсетіңдер.

3.  Дөңгелек диаграмманы құрып көрсетіңдер.

4.  Гистограмманы құрып
көрсетіңдер.

5.  Конустық диаграмманы құрып көрсетіңдер.

6.  Көлемдік гистограмманы құрып көрсетіңдер.

(Ойын 
 шарты 
 бойынша   интерактивті 
 тақтада   футбол  қақпасы 
 және 
  доп беріледі. Доптардың
астында диаграмма титеріне қарай құру шарты
берілген. Оқушы қалаған добын таңдайды және
диаграмма типінің құрылуын іс жүзінде көрсетеді.)

ҮІІ. Жаңа сабақты
қорытындылау:

«Графика» сөзжұмбағы:

Сөзжұмбақ сұрақтары:

1. 
Ол деректерді графикалық
түрде көрсетуге арналған.
(диаграмма)

2. 
Бағандық диаграмманың
басқаша атауы. (гистограмма)

3.  Диаграмма типінің бір түрі. (сақиналық)

4.  Ол активті ұяшықтың ішіндегісін көрсетеді. (формула жолы)

5.  Диаграмма осі. (вертикаль)

6.  Excel қандай бағдарлама? (кестелік)

7. 
Диаграмма элементтерінің бірі. (аңыз)

Оқушылар еңбегін
бағалау: Үй тапсырмасы:

1. EXCEL-дің графикалық мүмкіндіктері Үйден кесте жасап келу.

Тақырыбы:   «Excel
программасы. Мәліметтерді сұрыптау және фильтрациялау»

Сабақтың мақсаты:

а)   Білімділік:  Оқушыларға   мәліметтерді   сұрыптау   және         фильтрациялау
мүмкіндіктермен жұмыс жасауды үйрету.

ә)  Тәрбиелік:     Оқушыларға   мәліметтерді  сұрыптау  және        фильтрациялау мүмкіндіктермен жұмыс жасауды үйрете отырып, оларды EXCEL-мен жұмыс жасау барысында
ұқыптылыққа және жауапкершілікке тәрбиелеу.

б) Дамытушылық: EXCEL
кестелік процессоры жайлы білімдерін тереңдету, ой-өрісін дамыту, көру және
есте сақтау

Сабақ түрі:    Практикум элементтерінің көмегімен  демонстрациялар, баяндау арқылы түсіндіру.

Сабақта   қолданылатын    көрнекті     құралдар:              интерактивті   қта, компьютерлер.

Сабақтың өту барысы:

І.Ұйымдастыру
кезеңі.

ІІ.Үйге берілген тапсырманы тексеру. ІІІ. Жаңа сабақты
түсіндіру.

MS Excel кестесін
мәліметтер қоры ретінде пайдалану әдістерін үйрету. Негізгі түсініктер:

Excel  программасындағы  электрондық кестелерді  кейбір   жғадайларда
қарапайым мәліметтер қоры
ретінде де қолдануға болады, бұл жағдайларда
электрондық кестенің жолы ішінара мәліметтер қорындағы жазба (запись) қызметін, ал бғаандары
мәліметтер қорындағы  өрістің  (поле)  қызметін атқарады.

Электрондық   кестеде   жазылған   
мәліметтерді  сұрыптау   
бағандар   бойынша

(өрістер),      Данные->Сортировка   командасы   немесе   асймандар    панеліндегі

батырмасы    арқылы    жүргізіледі.    Сұрыптаудың  
реті,    шарттары   
және    т. параметрлері Сортировка командасы
орындалғанда пайда болатын Сортировка диапазона диалогтық терезесінде беріледі.
Мәліметтерді сұрыптаудағы негізгі
мақсат- бұл кесте жолдарындағы мәліметтерді (жазбаларды) белгілі бір
ретпен орналастыру болып табылады.

Электрондық  кестедегі    мәліметтерді   фильтрациялау  —   бұл   сол    кестеден, берілген
шарттарды қанағаттандыратын жолдарды, немесе жазбаларды  тауып алу . Электрондық кестедегі мәліметтерді 
фильтрациялағаннан  кейін  кестеде тек шартты
қанағаттандыратын жолдар            көрініп     тұрады,              ал қалған    жолдар көрінбей  тұрады.  Электрондық
 кестедегі   мәліметтерді  фильтрациялау үшін Данные->Фильтр
командасы қолданылады.

Автофильтрация

Excel программасында кестенің бағанын немесе бірнеше
бағандарын белгілеп алып программа терезесінің жоғарғы мәзірінен
Данные->Фильтр->Автофильтр командасын орындағанда әрбір бағанда кішкентай
үшбұрыш түріндегі ( )   белгі

шығады, бұл белгіге
шерткенде пайда болатын тізімді фильтрациялау шарттары ретінде қолданады.

Кеңейтілген фильтр (Расширенный фильтр).

Данные->Фильтр->Расширенный
фильтр командасы кестедегі мәліметтердің арасынан
бірнеше шарттарды қанағаттандыра алатындай мәліметтерді анықтап бере алады. Кңе йтілген фильтрді қолданғанда  шарттардың 
немесе фильтрациялау критерийлерінің екі түрі қарастырылған:

1)   Салыстыру критерийлері (Критерий сравнения);

2)   Есептелетін критерий (Вычисляемый критерий).
Кеңейтілген фильтрді қолдану екі кезеңді қамтиды: 1-Кезең — фильтрациялау
критерийлерін құру;

2-Кезең -кесте жолдарын немесе жазбаларды фильтрациялау.

Жаттығу
жұмыстары:

1-жаттығу. Мәліметтерді сұрыптау.

1.       Өз бумаңызда Лаб_11_Ex
жұмыс кітабын құрыңыз;

Жұмыс кітабының бірінші бетін (Лист1) Список деп
өзгертіңіз, 11.1- кестедегі мәліметтерді енгізіңіз: Бағандардың атын
өзгертіңіз, жолдардағы мәліметтерді енгізуде  Данные ->Форма командасын
пайдаланыңыз.

Топты ң номері

Сын. кітап. номері

Пәннің коды

Оқытуш

. Таб. №

Сабақ түрі

Күн і

Баға

133

11

П1

А1

Л.

12.1

2.04

4

133

12

П2

А2

Пр.

25.1

2.04

4

133

13

П1

А3

Л.

12.1

2.04

5

133

14

П2

А1

Пр.

20.1

2.04

2

133

15

П1

А2

Л.

12.1

2.04

3

133

16

П2

А1

Л.

25.1

2.04

4

133

17

П1

А2

Пр.

12.1

2.04

5

 

11.1- кесте

2.

Кестедегі    мәліметтерді   Пәннің    коды   бағаны    бойынша
 өсу   ретімен сұрыптаңыз, ол үшін :

»        Курсорды      кестенңі

сұрыпталатын      облысына      апарып,

нДнаые?

Сортировка
командасы орындалады;

«                      
Пайда болған Сортировка диапазона
диалогтық терезесіндегі тізімдерден Пәннің коды бағаны көрсетіліп, по
возрастанию категориясы таңдалынады.

3. Өсу реті
бойынша сұрыптауды, кестенің үш
бағаны бойынша  жасаңыз: Топтың номері, Пәннің коды, Оқытуш. Таб. № , ол үшін курсорды кестенің сұрыпталатын облысына апарып, Данные? Сортировка
командасы орындалады, пайда болған Сортировка диапазона диалогтық терезесіндегі:

«                      
Сортировать по   бөлімінде
—   Топтың номері   бағаны,   по возрастанию категориясы;

«                    
Затем по  бөлімінде —
Пәннің коды бағаны,  по возрастанию категориясы; »          Последнюю очередь
бөлімінде —  Оқытуш.Таб.№ бағаны, по возрастанию категориясы таңдалынады да,
орындауға жіберіледі.

Бекіту
сұрақтары:

1.                
Мәліметтер қоры деген не?

2.                
Мәліметтерді сұрыптау не үшін қажет?

3.                
Фильтрацияның қандай түрлері бар?

4.                
Сұрыптау мен 
фильтрациялаудың айрмашылығы неде?

5.                
Кеңейтілген фильтр қалай орындалады?

Оқушылар еңбегін
бағалау:

Үй тапсырмасы: Оқып келу

Тақырыбы:
Практикалық сабақ

Сабақтың мақсаты:

а)   Білімділік:
 
Оқушыларға   мәліметтерді   сұрыптау   және         фильтрациялау
мүмкіндіктермен жұмыс жасауды үйрету.

ә)   Тәрбиелік:  Оқушыларға   мәліметтерді   сұрыптау   және         фильтрациялау
мүмкіндіктермен жұмыс жасауды үйрете отырып, оларды EXCEL-мен жұмыс жасау барысында ұқыптылыққа және жауапкершілікке тәрбиелеу.

б)
Дамытушылық:
EXCEL кестелік процессоры жайлы білімдерін тереңдету,
ой-өрісін дамыту, көру және есте сақтау

Сабақ түрі:    Практикум элементтерінің
көмегімен  демонстрациялар, баяндау арқылы түсіндіру.

Сабақта   қолданылатын    көрнекті     құралдар:              интерактивті   қта,
компьютерлер.

Сабақтың өту барысы:

І.
Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үйге берілген тапсырманы тексеру.

1.                
Мәліметтер қоры деген не?

2.                
Мәліметтерді сұрыптау не үшін қажет?

3.                
Фильтрацияның қандай түрлері бар?

4.                
Сұрыптау мен 
фильтрациялаудың айрмашылығы неде?

5.                
Кеңейтілген фильтр қалай
орындалады? Практикалық тапсырмалар:

1-жаттығу.Мәліметтерді фильтрациялау.

1.   Жұмыс  кітабының екінші бетін(Лист2)Автофильтр деп
өзгертіңіз.  Список

деп аталатын
беттегі мәліметтерді (11.1- кесте) Автофильтрбетіне көшіріңіз.

2.  
Осы     берілген     кестеден:     А1” 
 оқытушыға,     Л”    түрдегі     сабақты     4,
“5”бағаларының біріне тапсырғандар жөнінде мәлімет алу керек, ол үшін:

§  Автофильтрацияқолданылады,      курсорды       кестенңі      фильтрацияланатын

облысына апарып, Данные->Фильтр->Автофильтркомандасы
орындалады.

§ 
Оқытуш.Таб.№ бағанындағы белгісіне  шертіледі,  пайда  болған тізімнен

А1таңдалынады;

§  Сабақ        түрібағанындағы          тізімнен     Л.таңдалынады          да,сңоынан Бағабағанындағы тізімнен Условиетаңдалынып,
шыққан терезеде, келесі шарт:  >3жазылады,
яғни  Большетаңдалынады, сол жағына3жазылады.

§  Нәтижені қараңыз.

3.  
Кестедегі мәліметтерді бастапқы қалпына келтіру үшін
автофильтрацияны алып              тастаңыз,       ол   үшін     әрбір       бағандағы       фильтрация       блегісіне

шертіп,пайда болған тізімнен Всетаңдалынады.

4.  
Кестеден : “ 133” топтағы “ П1”
пәнінен емтиханды “3”, “4” тапсырғандар
туралы мәліметтер алыңыз.

5.  
Автофильтрацияны алып тастаңыз.

2-жаттығу.Кеңейтілген фильтр.

1.          
Жұмыс кітабының үшінші бетін(Лист3)Расшир_фильтр
деп өзгертіңіз. Списокдеп 
 аталатын 
 беттегі   мәліметтерді 
 (11.1
 кесте)
 Расшир_фильтр бетіне көшіріңіз.

1Кезең.     Фильтрациялау     шарттары     диапазоын н    Критерий     сравнениятипі бойынша
құру.

2.   Расширенный фильтр командасын қолданбас бұрын
алдымен критерийлер интервалы — фильтрациялау критерийлері
берілетін обылыс көрсетіледі, ол үшін :

§Бағандардың
атын басқа орынға  (мысалы, А18 ұяшықтан бастап қойыңыз);

3.   Жаңа    орында,    яғни    фильтрациялау     шарттары    диапзонында    Критерий

сравнения    134   топ   студенттерінңі     П2
 пәнінен    «2»   немесе       «5»   алуы

көрсетілген обылыс-кесте    құрыңыз,
ол үшін :

§  Бұл шарттар критерийлер интервалына /11.2
–кесте/ жазылады.

11.2-кесте

Топтың номері

Сын. кітап. номері

Пәннің коды

Оқытуш

. Таб. №

Саба қ түрі

Күні

Баға

134

П2

2

134

П2

5

2-кезең.Кестені фильтрациялау.

4.  
Кестені фильтрациялау үшін:

§ 
курсорды кестенің
фильтрацияланатын облысына апарып,

§ 
Данные→Фильтр→
Расширенный фильтр
командасы орындалады;

§  Расширенный фильтр диалогтық терезесінің параметрлерін төменде
көрсетілгендей түрге өзгертіңіз:

— скопировать результат  в другое местобелгіленеді (Установить флажок);

  
Исходный диапазонтұсына кестенің: А1:G16диапазонын
көрсетіңіз;

Диапазон условиитұсына шарттар
диапазонын (немесе критерийлер интервалын): А18:
G20жазыңыз;

     Поместить результат в диапазон тұсына А21ұяшығын жазыңыз.

§  ОК батырмасына шертіңіз.

§

Өздік  жұмыс тапсырмалары:

(Тапсырманы
орындауға қажетті мәліметтер нұсқалар бойынша төменде берілген 11-кестеден
алынады)

1.  
Өз  құжатыңыздағы  Список    бетін,
 Список1  деп   аталатын  жаңа    бетке көшіріңіз және … бағаны
бойынша, өсу ретімен сұрыптаңыз /1-тапсырма/
.

2.  
Кестеден … шартқа сәйкес
келетін мәліметтерді автофильтрация
арқылы анықтаңыз /2- тапсырма/.

3.  
Кестеден … шартқа сәйкес келетін мәліметтерді
кеңейтілген фильтр арқылы анықтаңыз
/3- тапсырма/.

11-кесте

1- тапсырма

2- тапсырма

3- тапсырма

1

Топтың   номері   және
Оқытуш. Таб.

7.12.04  мен   12.12.04
аралығындағы күндерге

Тобы  133, бағасы

4 немесе 5, пәні П1

2

Сын.                           кі

номеріжәне Сабақ түрі

таПп1.пәннен,      4     деген
баға алғанға

Тобы  134, бағасы

2 және  4

3

Пәннің      коды       және
Топтың    номері

Сынақ кітапшасының
номері 15 пен 20 аралығына

А2, бағасы 4 және

5, сабақ түрі -Пр.

4

Сабақ
түріжәне Күні

Оқытуш.      Таб. А1және                    А2

болатындарға

Тобы    133,      А1 және     А2,  сабақ түрі -Л.

5

Күні
және Баға

2    және        3    деген бағаларға

Тобы 134, Сын.№>21 , сабақ түрі -Л.

Оқушылар еңбегін
бағалау: Үйге:

Шығармашылық тапсырма     Excel-дің 
барлық мүмкіндіктерін  пайдаланып кесте құру

Тест

1.    
Электрондық кесте неден тұрады:

a.     
Сандардан;

b.     Файлдардан.

c.     
Текстен.

d.     Ұяшықтардан.

e.     
Кестеден.

2.     Электрондық кестеде ұяшық адресі қалай
жазылады:

a.     
5А.

b.     А5.

c.     
5-А.

d.    
А-5. e.  А(5).

3.     Электрондық кестеде қатарды немен белгілейді:

a.     
Сандармен.

b.    
Әріптермен.

c.      Сандармен және әріптермен.

d.     Сөзбен.

e.     
Римдік сандармен.

4.     Электрондық кестеде А1:В3 ұяшықтар тобы ерекшеленген, бұл топта неше ұяшық бар:

a.    
6.

b.   
5.

c.    
4.

d.   
3.

e. 12.

5.     Электрондық кестеде формула қандай таңбамен басталады:

a.     
$.

b.  =.

c.      «.

d.     @.

e.     
-.

6.     Электрондық
кесте — программасы, арналған:

a.      Программа жазуға.

b.     Үлкен көлемді текст
дайындауға.

c.      Керекті ақпаратты тез
іздеуге.

d.     Кестелік есептер шығаруға.

e.     
Дисктерді форматтауға.

7.     Екі
ұяшықтың көбейтіндісін табу үшін, формула қандай болу керек:

a.     
А*В.

b.     А1*В1.

c.  =А*В.

d. =А1*В1.

e.  А*B=.

8.     Электрондық кестеде А1:В2 ұяшықтар тобы ерекшеленген, бұл топта неше ұяшық бар:

a.     
6.

b.     5.

c.      4.

d.     3.

e. 
12.

9.     MS Excel-дегі электрондық кестенің құрылысы қандай:

a.     
65536 жол және 256 бағана.

b.     256 жол және 256 бағана.

c.      256 жол және 65536 бағана.

d.     Шексіз жол және бағана.

e.     
Берліген жол мен бағанаға байланысты.

10. MS Excel-де формуланы көшіргенде, формула қалай өзгереді:

a.      Формуланы көшіргенге дейінгі қалыпында болады.

b.     Мәні көшіріледі.

c.      Ұяшық адресі өзгеріліп көшіріледі.

d.     Жол өзгеріліп көшіріледі.

e.     
Бағана өзгеріліп көшіріледі.

11. MS
Excel-дің жұмыс кітабына Бетті қалай қосу керек:

a.      «Сервис» менюінің көмегімен.

b.     «Формат» менюінің көмегімен.

c.      Вставка/Лист.

d.     Формат/Лист.

e.     
Правка/Лист.

12. MS
Excel-дегі формулалар жолы нені көрсетеді:

a.     
Ағымды  ұяшыққа  теріліп   жатқан    мәліметті  немесе   ондағы   бар мәліметті көрсетеді.

b.     Тек қана математикалық формулалар.

c.      Барлық ағымды жолдың
мазмұны.

d.     Ағымды ұяшықтың аты.

e.     
Ағымды ұяшықтың адресі.

13. MS   Excelте
 ұяшыққа    формула    енгізіп,    Enter    пернесін    басқаннан
кейін ұяшықта не көрсетіледі:

a.     
Ұяшықта  жәй  мәлімет  емес,  формула  екенін  анықтайтын
 арнайы символдар.

b.    
Формуланың жазылған түрі, содан соң тең белгісі және есептеу қорытындысы.

c.     
Берілген мәлімет негізінде
есептелген формуланың қорытындысы.

d.    
Арнайы  символдар,   формуланың  жазылған  түрі,    содан   соң    тең
белгісі және есептеу қорытындысы.

e.      Ештене көрсетілмейді.

14.Қандай

қапаратты             MS           Excel           кестесіне

ізгенендге,

автоматтандырылған енгізуді қолдану мүмкін емес:

a.     
Апта күндері.

b.     Ай аттары.

c.      Күнді (Дата).

d.     Жүйеленбеген ақпарат.

e.     
Сандар.

15.Электрондық кестесінің ұяшықтың аты
неден құралған:

a.     
Тек қана жол нөмірінен.

b.     Тек қана бағана әрпінен.

c.      Бағана әрпінен және жол нөмірінен.

d.     Санмен.

e.     
Рим сандарынан.

16.Excel кестесінің ұяшығына қате
жазылған формуланы көрсетіңіз:

a.  =А1/5.

b.  =А2*(2/3).

c.  =В+А3.

d. =3*2.

e.  =B1+A3.

17.Ұяшықтың адресіне
салыстырмалы сілтемені көрсетіңіз:

a.  $A$1.

b.     $A1.

c.      A$1.

d.     A1.

e.  $$A1.

18.Ұяшықтың адресіне абсолютті 
сілтемені көрсетіңіз:

a.  $A$1.

b.     $A1.

c.      A$1.

d.     A1.

e.  $$A1.

19.Бағана мәні тұрақты, қатар мәні
өзгеретін аралас сілтемені көрсет:

a.  $A$1.

b.     $A1.

c.     
A$1.

d.     A1.

e.  $$A1.

20.Қатар мәні тұрақты, бағана мәні
өзгеретін аралас сілтемені көрсет:

a.  $A$1.

b.     $A1.

c.      A$1.

d.     A1.

e.  $$A1.

21.Формулалар жолы (строка
формул) – бұл:

a.     
Қосымшаның   (приложения)   аты,    екпінді құжаттың   аты    және терезені басқаратын пернелері бар жол.

b.    
Қарауға,  құруға  және    редакторлеуге  болатын
терезесі.

ғаымды
 құжаттың

c.     
Ағымды құжаттың көлденең жылжымағы
(полоса прокрутки) және басқа
құжатты қосатын батырмасы бар жол.

d.     Қосымшаның  (приложения)
 құралдарына   оперативті   мүмкіндікті қатмамасыз ететін жол.

e.     
Таңдалған ұяшықтың мазмұнын бейнелейтін жол.

22.Графиктер, не гистрограммалар, не басқа түрде берілген
кестелік мәліметтер қалай аталады:

a.     
Ұяшықтар.

b.     Ұяшықтар тобы.

c.      Математикалық формула.

d.     Диаграмма.

e.     
Бет.

23. Excel     программасында     «мастер    идаграмм»     көмегімен     диаграмма

құрғанда неше қадам орындау керек:

a.      1 қадам.

b.     5 қадам.

c.      6 қадам.

d.     9 қадам.

e.     
4
қадам.

24. MS
Excel программасында жасалған файлдың кеңейтілуі қандай:

a.             
doc

b.            
xls

c.             
exe

d.            
txt

e.             
sys

25. MS
Excel программасы — бұл:

a.     
Текстік редактор.

b.     Электрондық кесте.

c.      МҚБЖ.

d.     Графикалық редактор.

e.     
Операциялық жүйе.

26.Электрондық кестемен
жұмыс істеуге арналған программа:

a.     
Word.

b.     Excel.

c.      Access.

d.     PowerPoint.

e.     
Paint.

27.Кеңейтілуі .xls болатын файлды қандай
программа жасайды:

a.     
Word.

b.     Excel.

c.      Access.

d.     PowerPoint.

e.     
Paint.

Аттестацияның пробный
сұрақтарын тапсырып
тестке дайындалыңыз!

Ұлттық тестілеу орталығының тақырыптары бойынша жасалған

Материал туралы қысқаша түсінік

Microsoft Excel-дегі формулалар енгізу және көшіру бойынша алған білімдерін тереңдету, қайталау, толықтыру, өмірмен байланыстыру.
2. Өз жұмысында компьютердің мүмкіндіктерін пайдалану, өз әрекеттерін бағалау және талдау, оқушының өзіне деген сенімділігін арттыру, өзіндік дамуды жүзеге асыру.
3. Оқушылардың компьютерлік сауаттылығын, ақпараттық мәдениетін арттыру, өз ойын ашық айта білуге, ойын жүйелеп жеткізуге тәрбиелеу; пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Авторы:

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

03 Қаңтар 2018

717

1 рет жүктелген

Бүгін алсаңыз

30% жеңілдік

беріледі

770 тг 539 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге

Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Text Centered

«Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналы министірліктің №KZ09VPY00029937 куәлігімен ресми тіркелген.

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды.

Сайтта заңсыз жарияланған материалды көрсеңіз бізге хабарласыңыз. Редакцияның көзқарасы автордың көзқарасымен сәйкес келмеуі мүмкін.

Материал іздеу

Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

Барлығы 663 959 материал жиналған

Сабақтың тақырыбы:   § 8.3. MS Excel-де формуланы енгізу және  көшіру.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:        Деректерді өңдеу формулалары, деректердің орнын ауыстыру және көшірмелеу  туралы білімдерін  қалыптастыру;

Тәрбиелік:                Жан-жақты болуға, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу;

Дамытушылық:      Оқушылардың есте сақтау және зейіндік қабілеттерін  дамыту.  Пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақ түрі:     Практикум элементтерінің көмегімен  демонстрациялар, баяндау арқылы түсіндіру.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:    компьютерлер, үлестірме  қағаздар, интерактивті тақта.

Сабақтың өту барысы:

І-кезең (7 мин)

І. Ұйымдастыру. Оқушылармен сәлемдесу, сыныпты сабаққа дайындау.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: 8.2 тақырып. MS Excel-ге берілгендерді енгізу және редакциялау.

а) Оқушыларға семантикалық карта  таратып беремін.

ә) Сұрақтарға жауап беру (слайд 8).

Семантикалық карта   (дұрыс жауапты  «+»  белгісімен  бересіз)

Жауаптары Кез келген электронды кестенің ұяшығына мына ақпараттарды енгізуге болады.
Сан
Бейнелік
Мәтіндік
Сурет
Формула
Жауаптары 27 =A5+B5*C5 -55.99 немесе

а 55,99

Сан
Формула
Мәтін
Жауаптары Берілгендерді  редакциялау үшін:  2 әдісі
Ұяшықты белгілеп, Ғ1 пернесін басу
Ұяшықты белгілеп, Ғ2 пернесін басу
Ұяшықты белгілеп, Ғ3 пернесін басу
Ұяшықты белгілеп, формула жолында редакциялау

ІІ-кезең (20-22 мин)  технология бойынша  синектикалық бөлім.

ІІІ. Жаңа тақырып 

а)  Өз бетімен жаңа тақырыпты меңгеру. (оқып шығу 5 мин)  4-топқа тақырыпшаларды бөліп, оқитын бөліктерін  белгілеп беремін.

Оқушыларды 4 топқа бөліп отырғызамын. Нөмірленген  4 парақ таратып беремін.

Талқылауға арналған маңызды  тақырыпшалар:

  • Функция шебері, автоқосынды;
  • Формулаларды  көшіру;
  • Салыстырмалы және абсолют сілтемелер;
  • Ұяшықтағы мәліметтердің орнын ауыстыру;

ә) «Эстафета» тәсілі: Жұмыс нәтижесін мұғаліммен бірігіп талқылау.

Белгі бойынша оқушылар жаңа тақырыптан оқыған командаларын, батырма, белгілерін жазып, бір-біріне жылжытып отырады (бір-бірін қайталамауы тиіс). (4 мин)

Қай топ анық, нақты жауап бергенін анықтап, жеңімпаздарды белгілеймін. (3 мин)

Электрондық кестедегі формула – кестелік процессор  аумағында орындалатын ереже бойынша жазылатын математикалық мәні.

Ұяшыққа функцияларды енгізу үшін:

  • Формула енгізетін ұяшықты белгілеу;
  • Функция батырмасын немесе вставка функций командасын орындау;
  • Функция шебері диалогтік терезесінде функция типін, содан кейін функцияны  таңдау;
  • ОК батырмасын шерту.

Формулаларды  көшіру:

  • Сол формуласы бар ұяшықты белгілеу;
  • Түзету (Правка) – Көшіру (Копировать) командасын шақыру немесе көшіру батырмасын шерту (ұяшық маңынан бөлік буферге енді деген үзік  сызықты қоршау көрінеді);
  • Түзету – Қою (Вставить) командасын шақыру.

Салыстырмалы және абсолют сілтемелер:

  • Формуланы көшіру кезінде өзгеріске ұшырайтын сілтемелер салыстырмалы деп аталады.
  • Формуланы көшіру кезінде сілтеменің кейбір индекстері  өзгермес үшін, $ символын қолданады, оны абсолют сілтемелер дейді. мыс.  =CУММ($B$2:$D$2

Ұяшықтағы мәліметтердің орнын ауыстыру үшін:

  • орын ауыстыратын ұяшықты белгілеу;
  • түзету – Қиып алу (Вырезать) командасын шақыру немесе қиып алу батырмасын шерту;
  • бөлік  қойылатын ұяшықты белгілеу;
  • түзету – Қою (Вставить) командасын шақыру.

б) Алған жаңа теориялық білімді практика жүзінде пысықтау (Excel бағдарламасында практикалық жұмыс)

8.3 практикум. MS Excel-дегі формулалар. Интерактивті әдіспен көрсете отырып, түсірдіремін.

в)   «Сұрақ-жауап»  тәсілі:

Содан кейін әр топ бір-біріне 2 сұрақтан қояды, ол сұраққа оқушылар немесе мұғалім жауап береді.

  1. Практикалық жұмыс.

ІІІ-кезең. (кері байланыс) Деңгейлік тапсырмалар орындау (14 мин)       

Оқушыларға компьютерде MS Excel-де деңгейлік тапсырмалар орындау ұсынылады:  Деңгейлік тапсырмалар 12 балдық жүйемен бағаланады:

1-деңгей  —   5 балл,   бағасы «3»

2-деңгей  —  +4 балл = 9 балл, бағасы «4»

3-деңгей —  +3  балл = 12 балл,  бағасы  «5»

1-деңгейлік тапсырма

Автоқосынды көмегімен бос ұяшықтарға  көлденеңнен қосындыларын есептеу керек.
28 26 41
36 35 13
45 56 75
12 89 64

2-деңгейлік тапсырма

V=S/t формуласы бойынша жылдамдықты есепте.
S 120 590 78 1268
t 2 6 0,7 28
V

3-деңгейлік тапсырма

Көбейту кестесін  Пифагор кестесі  түрінде  жасау
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ескерту. Кесте ұяшықтары бағандар мен жолдардың көбейтіндісі формуласымен толтырылады. Формулада абсолюттік адрестеу қолданылады
1
2
3
4
5
6
7
8
9

«Ашық журнал» (тақтада ілініп тұрады).

Ашық журнал

Информатика пәні бойынша 8 «а» сынып

Тақырып: Формуланы енгізу және көшіру

Оқушылардың аты-жөні 1-деңгей (5 балл) 2-деңгей (4 балл) 3-деңгей (3 балл) Барлық балы Бағасы
1
2
3
4
5
  1. Сабақты қорытындылау:

Бағалау:  MS Excel-де жасалған электронды журналда оқушының бағалары  қорытылып шығады, диаграмма  түрінде беріледі. (2 мин)

Үйге  тапсырма: § 8.3.  Формуланы енгізу және  көшіру. (мазмұндау)

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Ms excel де егер если с?зі келесі категория?а жатады
  • Ms excel в интернете диаграмма
  • Movies with the word time
  • Ms excel де деректерді? бір типтес ба?аны
  • Ms excel активная ячейка что это такое