Excel ба?дарламасында?ы ж?йе ж?мыс істейтін ??жаттар ?алай аталады

20. Excel бағдарламасындағы жұмыс парағында жолдардың атауы … белгіленеді.

1. еркін түрде пайдаланушылармен

2. орыс әліпбиінің әріптерімен

3. латын әліпбиінің әріптерімен

4. сандармен нөмірленіп *

21. Excel бағдарламасындағы жұмыс парағында бағаналардың атауы … белгіленеді.

a) еркін түрде пайдаланушылармен

b) орыс әліпбиінің әріптерімен

c) латын әліпбиінің әріптерімен *

d) сандармен нөмірленіп

22. Егер Excel бағдарламасындағы жолдың нөмірінде шертсек, онда …

1. жол бөлектенеді *

2. жолдың мәліметтері көрінеді

3. өрнек (формула) өрнегін енгізу күтіледі

4. жаңа жол кірістіріледі

23. Excel бағдарламасындағы деректер кестесінің негізгі … деп аталады

a) басқа ұяшықтар бойынша анықтауға болмайтын деректер*

b) басқа ұяшықтар бойынша анықтауға болатын деректер

с) еркін деректер

d) электрондық кестенің барлық деректері

24. Excel бағдарламасындағы деректер кестесі еркін … деп аталады

a) басқа ұяшықтар бойынша анықтауға болмайтын мәліметтер*

b) басқа ұяшықтар бойынша анықтауға болатын мәліметтер

с) еркін мәліметтер

d) электрондық кестенің барлық мәліметтері еркін

25. Excel бағдарламасының жұмыс парағындағы бағанның дұрыс белгіленуі …

1. AB *

2. A12

3. 21

4. FAS

26. Excel бағдарламасындағы жұмыс парағындағы жолдың дұрыс белгіленуі …

1. A1

2. 18 *

3. 21A

4. DD

27. Excel бағдарламасындағы ұяшықтың дұрыс мекен жайы … .

1. B1 *

2. «A10000

3. #A10

4. И99

28. Excel бағдарламасындағы кестенің ауқымы – бұл …

1. кестеде пішіні тікбұрышы аймақты құрайтын торлар жиынтығы*

2. бір жолдың ұяшықтарының бәрі

3. бір бағананың ұяшықтарының бәрі

4. мүмкін болатын мәндердің жиыны

29. Excel бағдарламасындағы кесте ауқымдарының белгіленулерін атап көрсетіңдер.

1. A:A2

2. 23:4DE

3. 1A

4. A1:B2 *

30. Excel бағдарламасындағы ұяшық ауқымының мәндерін белгілі бір тізбекте ретке келтіру … деп аталады.

1. пішімдеу

2. сүзгілеу

3. топтау

4. сұрыптау *

31. Excel бағдарламасындағы ұяшық мәліметтердің қандай негізгі пішіндерін қолдай алады?

1. сандық

2. мәтіндік

3. өрнектік

4. аталғандардың бәрін *

32. Excel ұяшықтарына қандай пішімдеуді қолдануға болады?

1. көмкеру мен құю

2. мәтін мен қаріпті туралау

3. мәліметтер типі, ені және биіктігі

4. дұрыс нұсқалардың барлығын *

33. Excel бағдарламасындағы Пішім… әмірінің сұхбаттық терезесі … үшін пайдаланылады.

1. кестенің жазбаларын толтыру

2. кестені пішімдеу

3. парақтағы емлені тексеру

4. шарт бойынша кестенің жазбаларын сүзгілеу *

34. Жеке ұяшықтағы деректердің пішімін қалай өзгерту керек?

1. Пішіндеу үстелінің көмегімен *

2. Өрнектер жолы үстелінің көмегімен

3. Стандартты үстелінің көмегімен

4. Мәзір жолы үстелінің көмегімен

35. Белгілі бір ауқымнан … әмірінің көмегімен ұяшықтарды еркін түрде кері пішімдеу керек?

1. Пішім – Ұяшықтар*

2. Құралдар – Ұяшықтар

3. Кесте – Ұяшықтар

4. Кірістіру – Ұяшықтар

36. Ұяшықтың ені мен биіктігін … әмірлерінің көмегімен өзгерту керек?

1. Пішім – Жол; Пішім – Баған

2. Құралдар – Жол; Құралдар – Баған

3. Кірістіру – Жол; Кірістіру – Баған

4. Өңдеу – Жол; Өңдеу – Баған

37. Егер Excel бағдарламасындағы кестенің толтырылған ұяшығын екі рет шертсек, онда қандай режім белсенді болады?

1. ұяшықтың мәліметтерін редакциялау режімі *

2. егер де атау Мәтін болып саналатын болса, онда мәліметтерді енгізу режімі

3. тордың мәліметтерін көшірмелеу режімі

4. егер атау Формула өрнегі болып саналатын болса, онда мәліметтерді енгізу режімі

38. Excel бағдарламасының терезесіндегі Айналдыру жолақтары … үшін керек.

а) диаграмманы қарап шығу

b) кестені қарап шығу

с) кітаптарды қарап шығу

d) құжаттың әр түрлі бөлігін қарап шығу *

39. Excel бағдарламасы сандардың, апта күндерінің, ай аттарының және т.б. тізбегін автоматты түрде жалғастыруға қабілетті ме?

1. иә *

2. жоқ

3. тек натурал сандардың тізбегін ғана

4. тек тізбектің беру ғана

40. Excel бағдарламасының кестесіндегі Өзтолтыру (Автозаполнение) жетесінің көмегімен … болады.

1. сандардың, күндердің, тоқсандардың қатарын әзірлеуге *

2. қарапайым есептеулерді автоматты түрде орындауға

3. күрделі есептеулерді автоматты түрде орындауға

4. ұяшықтағы барға өзгерістер енгізуге

41. Біртекті мәліметтермен Excel бағдарламасының кестесін … әмірлердің көмегімен автоматты түрде толтыруға болады.

1. Өңдеу – Толтыру – Прогрессия

2. Көрініс – Толтыру – Прогрессия

3. Пішім – Толтыру – Прогрессия

4. Құралдар – Өзтолтыру

42. Ағымдағы ұяшықтың мәліметтерін Excel бағдарламасындағы кестенің бағанындағы немесе жолындағы бірнеше ұяшыққа қалай көбейтуге болады?

1. толтыру басқаша тасымалдау арқылы *
2. тінтуір жүгіргісінің орын ауыстыру арқылы

3. өрнектер жолындағы өрнектерді көшірмелеу арқылы

4. қалып-күй жолын толтыру арқылы

43. Excel бағдарламасындағы құжат … болып табылады.

1. кестелер жинағы – бір немесе көптеген жұмыс парақтарынан тұратын жұмыс кітабы *

2. арасы арифметикалық және логикалық байланыстармен өзара байланысқан сандық мәліметтер жинағы

3. A,B,C … латын әріптерімен белгіленген бағаналардың жинағы

4. бүтін сандармен нөмірленген жолдардың жинағы

44. Excel бағдарламасының терезесіндегі көлденең Айналдыру жолақтары … үшін керек.

а) құжаттың әр түрлі бөлігін қарап шығу *

b) құжаттың баспаға шығатын көрінісін қарап шығу үшін

с) құжаттың масштабын өзгерту үшін

d) терезін ауданын өзгерту үшін

45. Excel бағдарламасында Сүзгі – ол…

a) деректі іздеу және онымен жұмыс істеу үшін оңай да жеңіл тәсіл*

b) деректерді қапрап шығудың тәсілі

c) деректерді сақтау мен өңдеудің тәсілі

d) қатар мен бағанды нөмірлеудің тәсілі

Excel бағдарламасындағы есептеуьжәне диаграммалар құру

1. Excel-де өрнек … символдан басталады.

1. = *

2. +

3. бос орын

4. мәні жоқ

2. Excel бағдарламасында өрнекті редакциялауға бола ма?

а) иә *

b) жоқ

c) кейбір жағдайда

d) дұрыс жауабы жоқ

3. Excel бағдарламасында есептеу үшін өрнекті қалай теру керек?

1. ұяшықты бөлектеу, математика ережесі бойынша өрнекті жазу арқылы

2. ұяшықты бөлектеу, жауапты бірден енгізу арқылы

3. ұяшықты бөлектеу, “ = ” таңбасын теру, амалдық таңбасын қалдырмастан өрнекті жазу арқылы *

4. ұяшықты бөлектеу, “ = ” таңбасын теру, амалдық таңбасын қалдырып өрнекті жазу арқылы

4. Excel бағдарламасында қандай математикалық символ арифметикалық амалдардың тобына кірмейді?

1. —

2. +

3. & *

4. /

5. А1 ұяшықтағы мәліметті B1 ұяшықтағыға бөлу қандай өрнек көмегімен анықталады?

1. =A1:B1

2. =A1/B1*

3. =A1B1

4. =A1^B1

6. Өрнекті енгізу кезінде жақшаны пайдалануға бола ма?

1. иә *

2. иә, тек абсолюттік сілтемелерді пайдалану кезінде ғана

3. иә, тек абсолюттік сілтемелерді басқа парақтарға пайдалану кезінде ғана

4. жоқ

7. Электрондық кестедегі 5(A2+C3):3 B2 өрнектің түрі мынадай болады:

1. = 5(A2+C3)/3(2B2-3D3)

2. 5*(A2+C3)/3*(2*B2-3*D3)

3. =5*(A2+C3)/3*B2 *

d) (A2+C3)/(3(2B2-3D3))

8. Excel бағдарламасында ұяшыққа өрнек енгізу үшін… белгісін енгізу керек.

a) = *

b) @

c) ‘

d) “

9. Дұрыс формула өрнегі – бұл …

1. =50$100

2. =A3*B3 *

3. =A3:100

4. =50 х 100

10. Электрондық кестеге арналған өрнектің дұрыс жазбасы …

1. C3+4*D4

2. C3=C1+2*C2

3. A5B5+23

4. =A2*A3-A4*

11. Келтірілген өрнектің қайсысы кестенің ағымдағы бағанындағы жоғарғы олдың мәліметтерінің бәрін көбейтеді?

1. =PRODUCT(ABOVE)

2. =SUM(A1:A10)

3. =PRODUCT(LEFT)

4. =А1*А2*А3*А4*А5*А6*А7*А8*А9*А10 *

12. Excel бағдарламасындағы өрнектегі қатені қалай түзету керек?

1. оны жай қайтадан жазу керек

2. өрнек бойынша шерту және өрнек жолында қатені түзету керек *

3. дұрыс өрнекті көшірмелеу керек

4. Пшім – Өрнек әмірін тізбекті түрде орындау керек

13. Excel бағдарламасындағы СРЗНАЧ жетесі … анықтайды.

1. ұяшықтың берілген ауқымының орташа арифметикалық мәнін *

2. ұяшықты бөлудің орташа мәнін

3. сандарды кемуі бойынша ретке келтіруді

d) ең қысқа мәтінді іздестіруді

14. Excel бағдарламасында СУММ жетесі не үшін қолданылады?

a) белгіленген сандардың квадраттарының қосындысын табу үшін

b) белгіленген сандардың қосындысын табу үшін*

c) сандардың айырмасының қосындысын табу үшін

1. берілген сандардың квадратын табу үшін

15. Excel бағдарламасындағы МИН (MIN) жетесі … жүзеге асырады.

1. ең аз мәнді іздестіруді *

2. орташа мәнді іздестіруді

3. сандардың кемуі бойынша ретке келтіруді

4. ең қысқа мәтінді іздестіруді

16. Excel бағдарламасында МАКС жетесі не үшін қолданылады?

a) ең қысқа тексті табу үшін

b) сандарды кему ретімен реттеу

с) орта мәнін табу

d) ең үлкен мәнді іздеу

17. Өзқосынды әмірі … үшін керек.

1. ақпаратты сызбалық емес ұсыну

2. ұяшықтардың қосындысын есептеу *

3. ақпаратты сызбалық ұсыну

4. бағаналарды немесе жолдарды сызбалық құру

18. Excel бағдарламасындағы мәліметтерді сұрыптау дегеніміз – бұл …

1. өсу немесе кему реті бойынша мәліметтерді ретке келтіру *

2. өсу бойынша мәліметтерді ретке келтіру

3. кему бойынша мәліметтерді ретке келтіру

4. мәліметтерді сүзгіден өткізу

19. Excel-де сұрыптаудың қандай түрлері бар?

a) төмендеуі бойынша сұрыптау; аластау (жою) бойынша сұрыптау

b) өсу реті бойынша сұрыптау; кему реті бойынша сұрыптау*

c) көбейту бойынша сұрыптау; арттыру бойынша сұрыптау

d) төмендеуі бойынша сұрыптау; кему реті бойынша сұрыптау

20. Диаграмма дегеніміз – бұл …

а) мәліметтерді графикалық түрде ұсыну *

b) мәліметтерді сыртқы безендіру, сондай-ақ мәліметтердің пішімін олардың мәліметтерімен қоса түзету

c) логикалық тізбені жасайтын ұяшықтардың тізбегі

d) әрбір жолдың сол жақ бөлігінде орналасқан нөмірленген ентаңбалар

21. Excel бағдарламасының кітабына диаграмманы … арқылы үстеу керек.

1. Кірістіру – Диаграмма – Диаграмма шеберінің қадамдарын тізбекті түрде орындау*

2. Диаграмма – Диаграмманы үстеу қадамдарын тізбекті түрде орындау

3. Құралдар – Диаграмма – Диаграмма шеберінің қадамдарын тізбекті түрде орындау

4. Көрініс – Диаграмма – Диаграмманы үстеу әмірлерін тізбекті түрде орындау

22. Excel бағдарламасындағы диаграмманың қалай орнын ауыстыру керек?

a) диаграмма үшін орынды алдын ала көрсету керек

b) жаңа жолды ашу және оған диаграмманы құру керек

c) диаграммалардың орны ауыспайды

d) диаграмма аймағында шерту және оны маркерінін ұстап тасымалдау керек *

23. Excel бағдарламасында диаграмма… үшін қолданылады

a) ақпараттың гсызбалық

b) бағандарды сызбалық түрде салынуы

с) бағандардың немесе қатарлардың сызбалық түрде салынуы

d) бағандардың және қатарлардың сызбалық түрде салынуы

Excel бағдарламасындағы есептеу

және диаграммалар құру

1. Excel-де өрнек … символдан басталады.

1. = *

2. +

3. бос орын

4. мәні жоқ

2. Excel бағдарламасында өрнекті редакциялауға бола ма?

а) иә *

b) жоқ

c) кейбір жағдайда

d) дұрыс жауабы жоқ

3. Excel бағдарламасында есептеу үшін өрнекті қалай теру керек?

1. ұяшықты бөлектеу, математика ережесі бойынша өрнекті жазу арқылы

2. ұяшықты бөлектеу, жауапты бірден енгізу арқылы

3. ұяшықты бөлектеу, “ = ” таңбасын теру, амалдық таңбасын қалдырмастан өрнекті жазу арқылы *

4. ұяшықты бөлектеу, “ = ” таңбасын теру, амалдық таңбасын қалдырып өрнекті жазу арқылы

4. Excel бағдарламасында қандай математикалық символ арифметикалық амалдардың тобына кірмейді?

1. —

2. +

3. & *

4. /

5. А1 ұяшықтағы мәліметті B1 ұяшықтағыға бөлу қандай өрнек көмегімен анықталады?

1. =A1:B1

2. =A1/B1*

3. =A1B1

4. =A1^B1

6. Өрнекті енгізу кезінде жақшаны пайдалануға бола ма?

1. иә *

2. иә, тек абсолюттік сілтемелерді пайдалану кезінде ғана

3. иә, тек абсолюттік сілтемелерді басқа парақтарға пайдалану кезінде ғана

4. жоқ

7. Электрондық кестедегі 5(A2+C3):3 B2 өрнектің түрі мынадай болады:

1. = 5(A2+C3)/3(2B2-3D3)

2. 5*(A2+C3)/3*(2*B2-3*D3)

3. =5*(A2+C3)/3*B2 *

d) (A2+C3)/(3(2B2-3D3))

8. Excel бағдарламасында ұяшыққа өрнек енгізу үшін… белгісін енгізу керек.

a) = *

b) @

c) ‘

d) “

9. Дұрыс формула өрнегі – бұл …

1. =50$100

2. =A3*B3 *

3. =A3:100

4. =50 х 100

10. Электрондық кестеге арналған өрнектің дұрыс жазбасы …

1. C3+4*D4

2. C3=C1+2*C2

3. A5B5+23

4. =A2*A3-A4*

11. Келтірілген өрнектің қайсысы кестенің ағымдағы бағанындағы жоғарғы жолдың мәліметтерінің бәрін көбейтеді?

1. =PRODUCT(ABOVE)

2. =SUM(A1:A10)

3. =PRODUCT(LEFT)

4. =А1*А2*А3*А4*А5*А6*А7*А8*А9*А10 *

12. Excel бағдарламасындағы өрнектегі қатені қалай түзету керек?

1. оны жай қайтадан жазу керек

2. өрнек бойынша шерту және өрнек жолында қатені түзету керек *

3. дұрыс өрнекті көшірмелеу керек

4. Пшім – Өрнек әмірін тізбекті түрде орындау керек

13. Excel бағдарламасындағы СРЗНАЧ жетесі … анықтайды.

1. ұяшықтың берілген ауқымының орташа арифметикалық мәнін *

2. ұяшықты бөлудің орташа мәнін

3. сандарды кемуі бойынша ретке келтіруді

d) ең қысқа мәтінді іздестіруді

14. Excel бағдарламасында СУММ жетесі не үшін қолданылады?

a) белгіленген сандардың квадраттарының қосындысын табу үшін

b) белгіленген сандардың қосындысын табу үшін*

c) сандардың айырмасының қосындысын табу үшін

1. берілген сандардың квадратын табу үшін

15. Excel бағдарламасындағы МИН (MIN) жетесі … жүзеге асырады.

1. ең аз мәнді іздестіруді *

2. орташа мәнді іздестіруді

3. сандардың кемуі бойынша ретке келтіруді

4. ең қысқа мәтінді іздестіруді

16. Excel бағдарламасында МАКС жетесі не үшін қолданылады?

a) ең қысқа тексті табу үшін

b) сандарды кему ретімен реттеу

с) орта мәнін табу

d) ең үлкен мәнді іздеу

17. Өзқосынды әмірі … үшін керек.

1. ақпаратты сызбалық емес ұсыну

2. ұяшықтардың қосындысын есептеу *

3. ақпаратты сызбалық ұсыну

4. бағаналарды немесе жолдарды сызбалық құру

18. Excel бағдарламасындағы мәліметтерді сұрыптау дегеніміз – бұл …

1. өсу немесе кему реті бойынша мәліметтерді ретке келтіру *

2. өсу бойынша мәліметтерді ретке келтіру

3. кему бойынша мәліметтерді ретке келтіру

4. мәліметтерді сүзгіден өткізу

19. Excel-де сұрыптаудың қандай түрлері бар?

a) төмендеуі бойынша сұрыптау; аластау (жою) бойынша сұрыптау

b) өсу реті бойынша сұрыптау; кему реті бойынша сұрыптау*

c) көбейту бойынша сұрыптау; арттыру бойынша сұрыптау

d) төмендеуі бойынша сұрыптау; кему реті бойынша сұрыптау

20. Диаграмма дегеніміз – бұл …

а) мәліметтерді графикалық түрде ұсыну *

b) мәліметтерді сыртқы безендіру, сондай-ақ мәліметтердің пішімін олардың мәліметтерімен қоса түзету

c) логикалық тізбені жасайтын ұяшықтардың тізбегі

d) әрбір жолдың сол жақ бөлігінде орналасқан нөмірленген ентаңбалар

21. Excel бағдарламасының кітабына диаграмманы … арқылы үстеу керек.

1. Кірістіру – Диаграмма – Диаграмма шеберінің қадамдарын тізбекті түрде орындау*

2. Диаграмма – Диаграмманы үстеу қадамдарын тізбекті түрде орындау

3. Құралдар – Диаграмма – Диаграмма шеберінің қадамдарын тізбекті түрде орындау

4. Көрініс – Диаграмма – Диаграмманы үстеу әмірлерін тізбекті түрде орындау

22. Excel бағдарламасындағы диаграмманың қалай орнын ауыстыру керек?

a) диаграмма үшін орынды алдын ала көрсету керек

b) жаңа жолды ашу және оған диаграмманы құру керек

c) диаграммалардың орны ауыспайды

d) диаграмма аймағында шерту және оны маркерінін ұстап тасымалдау керек *

23. Excel бағдарламасында диаграмма… үшін қолданылады

a) ақпараттың гсызбалық

b) бағандарды сызбалық түрде салынуы

с) бағандардың немесе қатарлардың сызбалық түрде салынуы

d) бағандардың және қатарлардың сызбалық түрде салынуы

21.Microsoft Excel-бұл…

А) Кесте түріндегі мәліметтерді өңдеуге арналған қолданбалы бағдарлама

1. Кодтық кестені өңдеуге арналған қолданбалы бағдарлама

2. Кесте түріндегі мәліметтерлі өңду поцесінде компьютердң реурстарын басқаратын оның құрылғысы

3. Компьютердің ресурстарын басқаратын жүйелік бағдарлама

22.Microsoft Excel бағдарламасы … арналған.

1. Басым түрде кестенің көмегімен құрылымдалған сандық мәліметтерді өңдеуге

2. Мәліметтердің айтарлықтай жиымын өңдеуге және реттеп сақтауға

3. Кестелерде берілген мәліметтердің арасындағы құрылымдалған байланысты көрінрлік етуге

4. Көлемі үлкен ақпараттың сызықтық ұсынымдарын редакциялауға

23.Электрондық кесте … болып табылады.

1. Нөмірленген жолдар мен латын әліпбиінің әріптерімен атау берілген бағаналардың жиынтығы

2. Латын әліпбиінің әріптерімен атау берілген жолдар мен нөмірленген бағаналардың жиынтығы

3. Нөмірленген жолдар мен бағаналардың жиынтығы

4. Пайдаланушы еркін түрде атау берген жолдар мен бағаналардың жиынтығы

24.Excel бағдарламасындағы пысықтау нысаны қалай аталады.

1. Кітаптар

2. Парақтар

3. Кестелер

4. Мәтін

25.Excel бағдарламасында жаңа кітапты әзірлеу үшін не істеу керек.

1. Файл мәзіріндегі Жаңа әмірін орындау керек

2. Құралдар үстеліндегі Қайтару батыриасын басу кркек

3. Файл мәзіндегі Ашу әмірін орындау керек

4. Құралдар үстеліндегі Ашу батырмасын басу керек

26.Excel бағдарламасы файлының кеңеюі қандай болады.

1. .xls

2. .dos

3. .txt

4. .ppt

27.Excel бағдарламасындағы жұмыс парағы ұяшығының мекен жайы.. тұрады

1. баған атауынан және жол нөмірінен

2. баған атауынан

3. баған нөмірінен

4. жол нөмірінен

28.Excel бағдарламасында өрнекті ұяшықтардың мекен жайын .. көрсетеді.

1. Сілтеме

2. Жете

3. Амалдағыш

4. Ұяшықтың атауы

29.Белсенді ұяшық- бұл..

1. әмірді жазуға аналған ұяшық

2. енгізу әмірі орындалатын ұяшықтың атауын қамтитын өрнегі бар ұяшық

3. ұяшшыққа тәуелді мәліметтердің сілтемесі бар болатын өрнек

4. бөлектелген ұяшық

30.Excel бағдарламасындағы іргелес емес ұяшықтарды қалай бөлектеуге болады.

1. Бірнші ұяшықта шертіп, Ctrl пернесін басып тұрып , бақа ұяшықтарда

2. Біінші ұяшықта шертіп, «Shift» пернесін басып тұрып, басқа ұяшықтарда шерту

3. Бірінші ұяшықтарда шертіп, «Alt» пернесін басып тұрып , басқа ұяшықтарда шерту

4. Өңдну-Өту-Бөлектеу әрекеттерін орындау керек.

31.Excel бағдарламасындағы ұяшыққа ақпаратты енгізбестен бұрын .. қажет.

1. Ұяшыққа белсенді ету керек

2. Жаңа ұяшықты әзірлеу керек

3. Тінтуірдің оң жақ батырмасын шертіп, жанама мәзірді шақырту керек

4. Жолды бөлектеу керек

32. Электронды кесте үшін формуланың дұрыс жазылуын табыңыз.

А) C3+4*D4

B) C3=C1+2*C2

1. =A5B5+23

D) =A5*A6-A7

33. Excel бағдарламасындағы ұяшық мәліметтердің қандай негізгі пішіндерін қолдай алады?

1. Сандық

2. Мәтіндік

3. өрнектік

4. бәрі дұрыс

34. Excel бағдарламасындағы ұяшық ауқымының мәндерін белгілі бір тізбекте ретке келтіру … деп аталады.

1. Пішімдеу

2. Сүзгілеу

3. Топтау

4. Сұрыптау

35. Excel ұяшықтарын қандай пішімдеуді қолдануға болады?

1. Көмкеру мен құю

2. мәтін мен қарріпті туралау

3. мәліметтер типі

4. бәрі дұрыс

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ақтөбе көлік, коммуникация және жаңа технологиялар колледжі
«Экономика және есеп» «Бекітемін»
бірлестік отырысында қаралды Директордың оқу-ісі
Хаттама № __ «__» __ 20_ж жөніндегі орынбасары
Бірлестік жетекшісі __________ Жиенқожаев М.С.
Байбориева Б.К____________ «____» _________ 20__ж.

АШЫҚ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Пәні: Информатика
Тақырып: «MS Excel бағдарламасында жұмыс жасау мүмкіндіктері»
Топ: ОТС-11
Өткізілетін күні: 25.02.2016ж
Өткізілетін бөлме: 218
Оқытушы: Сиалиева У.Ш.

Ақтөбе-2016Тақырыбы: «MS Excel бағдарламасында жұмыс жасау мүмкіндіктері»
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Excel — дегі берілген мәліметтермен жұмыс істеу, диаграммалар сызу туралы білімдерін қалыптастыру және алған білімдерін пысықтау.
Дамытушылық: кәсіптік қызығушылықты дамыту, логикалық ойлау қабілеттерін дамыта білу, ойын нақты және жан – жақты жетілдіру.
Тәрбиелік-Құндылық: дұрыс әрекет. Қасиеттері: тәртіп, әдеп, дұрыс ой.
Тәртіптің жұмыс сапасын арттыруын сезіне отырып дұрыс ой ойлап ризашылықпен қызмет етуге, жүйелі ойлауға тәрбиелеу.
Сабақтың типі: аралас сабақ
Сабақтың түрі: тәжірибелік, өзін – өзі тану пәнімен интеграциялау
Сабақтың технологиясы: тірек-сызба, ой қозғау, саралап — деңгейлеп оқыту
Оқыту әдістемесі:
Практикум элементтері бар түсіндірмелі — көрнекілікті, индукция әдісі арқылы интерактивті оқытуды қолдана отырып өткен тақырыптарды жүйелі қамту.
Пәнаралық байланыс:
-«Өзін-өзі тану», «Тарих», «Математика».
Сабақтың материалды — техникалық жабдықталуы:
компьютер;
интерактивті тақта;
тест бағдарламасы;
үлестірмелі материалдар
САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ
І. ҰЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕҢІ (2 мин)
1.1. Оқушылармен амандасу, олардың сабаққа қатысымдарын тексеру.
1.2. Оқу құралдарына назар аудару. 5Т (тәртіп, талап, тазалық, тыныштық, татулық)
1.3. Оқушыларды сабақ жоспарымен, барысымен, мазмұнымен таныстыру.
1.4. Тыныштық сәтi. Нұрға бөлену. (тренинг)
ІІ. «МИҒА ШАБУЫЛ» КЕЗЕҢІ. Оқушылардың білімін тексеру. (5 мин)
Microsoft Word мәтіндік редакторы дегеніміз не?
Microsoft Word редакторында жасалған жұмысты қалай сақтаймыз?
Беттің параметрін қалай келтіреміз?
Жол аралық интервал қалай қойылады?
Мәтінді форматтау дегеніміз не?
ІІІ. «ТЕХНИКАЛЫҚ» КЕЗЕҢ Үйге берілген тапсырманы тексеру. (15 мин)
Әр студент еркін тақырыпта MS Word мүмкіндіктерін қолданып, жұмыстарын қорғау.
«Ақпараттық диктант» таратылады
«Ақпараттық диктант»:
Word – бұл … редактор. Мәтінді теру … тұрған жерден басталады. Enter пернесін басып мәтінде … ашамыз. Мәтін бөлігін өзгерту үшін алдымен оны … аламыз да, сосын көшірмесі керек болса, стандартты панелден … батырмасын, ал орын ауыстыру қажет болса, … батырмасын басып, курсормен қоятын … белгілеп соңынан … батырмасын басу.
IV. «БІЛІМІҢДІ БАЙҚАП КӨР» КЕЗЕҢІ
Үй тапсырмасын бекіту: (10 мин)
Берілген командаларды тақтада орындап көрсету:
Мәтіндік редакторды ашыңыз.
Өрісті орнату:
Сол жағы:2,5 см
Оң жағы: 1,5 смЖоғарғы: 2,0 смТөменгі: 2,0 см
Қаріп: Times New Roman
Өлшемі: 14пт;
Мәнері: обычный
Үлгі бойынша кесте құрыңыз:
Менің достарым
Аты Телефон № Мекен жайы Жеке куәлігінің №
Гүлмира 286612 Солтүстік-Шығыс ш/а-15/2-216 456789123
Сандугаш 226016 6 ш/а-58-65 147852369
Акторгын 228010 Правдухина көшесі, 10 258789456
Венн диаграммасы арқылы MS Word пен MS Excel бағдарламаларының жұмыс аумағына талдау жасау.
483298597790MS Excel
00MS Excel
51816050165MS Word
00MS Word
center1206500
Құндылыққа байланысты сұрақтар. (Анимациялық видео көрсетіледі)

Егер компьютерде дұрыс отырмаса не болар еді? (тәртіп бұзылар)
Мүмкін ол өзіне ыңғайлы отырған болар? (әдеп болмайды, ой бұзылады)
Адам баласы қаншалықты білімді болғанымен, ол өз ісін жетік орындау үшін не жетіспейді? (тәртіп)
Қателесі мүмкіндігін болдырмайтын ақиқатқа жетелейтін ой? (дұрыс ой)
V. «КӘСІБИ» КЕЗЕҢ (30 мин). Жаңа сабақ. «MS Excel
бағдарламасында жұмыс жасау мүмкіндіктері»
Тірек сөйлем : «Алынбайтын асу жоқ»
Дәйексөз: «Маған айтып берсең ұмытып қаламын,
Көрсетсең есімде сақтармын,
өзіме жасатсаң үйренермін»
Конфуций
Дәйексөзді 2рет қыз балалар, 2 рет ер балалар қайталап оқиды.
Сұрақ: Бастаған іске бар ниетіңді арнап нәтижесінде жұмыстың сапасына жете білуіміз
қандай әрекетке жатады? (дұрыс әрекет)
Теорияны еске түсіру:
Microsoft Excel шығу тарихы
Microsoft Excel бағдарламасы қандай процессорға жатады?
Microsoft Excel-дің файлдары қалай аталады?
Баған мен жолдардың қиылысы қалай аталады?
Microsoft Excel қандай мүмкіндіктері бар?
Excel-де мәліметтердің қандай типтерін қолдануға болады?
1. Формула – бұл кестеде есептеулер өткізілетін арифметикалық немесе логикалық өрнек. Формулалар ұяшықтарға сілтемелерден, амалдар белгілерінен және функциялардан тұрады. Ms Excel — де кез келген формуланың «=» белгісінен басталатынын білеміз.
Енді MS Excel де мысал келтірейік. Мысалы, V=S/t формуласы бойынша жылдамдықты есептеуді Microsoft Excel кестесінде формуламен орындаймыз. (Кестені толтыру барысында ұяшықтармен жүргізілетін амалдар түсіндіріледі):
S 120 590
T 2 6
V 60 98,3333333
2. Күнделікті өмірде формула деп мақал – мәтелді айтқан болар едім. Мысалы, «Екі жақсы қосылса ай мен күндей жарасар, Екі жаман қосылса өлгенінше өш болар», «Жақсы әйел жаман еркекті төрге сүйрейді» яғни жақсыны плюс деп алсақ, жақсыны әрқашан біріңғайлап коса беруге болатындығын яғни плюс пен плюс әрқашанда плюс болатынын айтуға болады. Әл Хорезмидің «Минустың бәрін плюске аударуға тырыс деген ақылын арқау қылып. Кемшіліктің бәрін артықшылыққа аударуға тырыс, Жамандықтың бәрін, жақсы қыл деуге болады.
Электронды кестеде қосу (СУММ) функциясы жиі қолданылады, сондықтан Стандартты аспаптар тақтасында белгісінін басса жеткілікті.  Мысалы, =В3+С3+D3 ұзын формуланың орнына Е3 ұяшығына = СУММ (В3:D3) формуласын енгізуге болады. Жалпы қосындыны білу үшін қосылатын ұяшықтардың аумағын белгілеп, Автоқосынды (Автосумма) батырмасын шертіңіз.
Абай атамыздың «Егерде есті кісілердің қатарында болғың келсе күнінде бір мәрте, болмаса жұмасында бір, ең болмаса айында бір өзіңнен өзің есеп ал!» деген сөзі бізге апталық шығынымызды есептеуге ой салады. Олай болса сіздің бір аптада жұмсаған шығыныңызды есептейік. Осы жерде (Кестені толтыру барысында ұяшық форматтары, оған енгізілетін деректер түрлері түсіндіріледі):
ПнВт Ср ЧтПтСбВсбарлығыЖол ақыТ110,0 Т110,0 Т110,0 Т110,0 Т110,0 Т110,0 Т110,0 Т770,0
асханаТ80,0 Т90,0 Т80,0 Т80,0 Т80,0 Т80,0 Т80,0 Т570,0
ұсақ — түйекТ100,0 Т250,0 Т23,0 Т15,0 Т14,0 Т0,0 Т0,0 Т402,0
Т290,0 Т450,0 Т213,0 Т205,0 Т204,0 Т190,0 Т190,0 Т1 742,0
MS Exсel-дің жақсы бір қасиеті сандық қатарлар мен бағаналар сандарынграфиктер мен диаграммаларға айналдыра алады.
Диаграмма дегеніміз не?
Диаграмма – кестедегі мәліметтердің графикалық түрде ұсынылуы.Диаграмма өзінің көрнекілігімен деректерді дұрыс бағалауға мүмкіндік береді,демек диаграмма деректерді графикалық түрде көруге арналған.
Мысалы біз өмірімізді 100 жылға теңестіріп оны кестедегідей бөліктерге болеміз.
Ал бір жылымыз төрт мезгілден құралған және барлығының бір мақсаты 100% көрсеткішке жету. Диаграммада сол сияқты салыстырмалы түрдегі көрсеткіш

Диаграмма салу үшін алдымен диаграмма салуға қажетті мәліметтержиынын анықтап алып, оны электронды кестеге енгізу қажет, Белгілеу әрекетіарқылы диаграммаға қажетті өлшемдерін белгілеп Мастер диаграмм батырмасыарқылы немесе жоғарғы мәзірден Вставка — Диаграмма қатарын таңдау қажет.
Мысалы,
LINK Excel.Sheet.12 «Книга1» «Лист1!R14C1:R16C2» a f 5 h * MERGEFORMAT
Үлгерім100%
Білім сапа 85%

VI. Ой қорыту.
Міндетті деңгей
Төмендегі y=x2  функцияға график типін таңдап диаграмма тұрғыз.
х у
2 4
4 16
6 36
8 64
10 100
12 144
Лайықты деңгей
Тауар Саны Бағасы Жалпы сомасы
Тоқаш 130 10 = B2*C2
Самса 130 10 = B3*C3
Шырын 140 10 = B4*C4
Тақтайша 50 50 = B5*C5
Орындық 15 100 = B6*C6
=Сумм(D2:D7)
Жоғарғы деңгей
Кестелік процессордың көмегімен фирма қызметкерлерінің айлық жалақысын есептеу есебін қарастырайық: 8% табыс салығы, 2% зейнетақы қорын есептегендегі қолына тиетін ақша көлемін анықтау.
Жаңа жұмыс кітабын дайындаймыз.
2.А2:Е2 ұяшықтарын белгілеп, біріктіру және орналастыру командасын береміз. Ашылған орынға қызметкерлер тізімі тақырыбын енгіземіз.
3.А4 ұяшығына 1 саны, А5 ұяшығына 2 санын жазып толтыру әрекетін орындаймыз.
4.В3:І9 блогының ұяшықтарына келтірілген берілгендерді көшіріп шығамыз. Төмендегі кестені толтырамыз.
5.G4 ұяшығына =F4*0,08 формасын жазамыз. Қалған төмендегі ұяшықтарды автотолтыру әдісімен толтырамыз. G5:G9 ұяшықтарын толтырамыз.
6.H4 ұяшығына=F4*0,02 формасын жазып, жоғарыдағыдай(6) әрекетті орындағаннан кейін H5:H9 ұяшығындағы нәтижелерді көреміз.
7.Қызметкерлердің қолына тиетін айлық жалақысының көлемін І4 ұяшығына = F4- G4-H4 формасын енгізу және автотолтыру арқылы енгізе аламыз.
А В С Д Е А G H I
1 2 Қызметкерлер тізімі3 № Бөлімі Лауазымы Аты-жөні Таб.№ Айлығы Т/ салығы Пенс. Қолына
4 1 Жабдықтау Бастық Әзімов А 25 56000 5 2 Жабдықтау Менджер Көмеков А 23 45000 6 3 Бақылау Аудитор Дастанова Р 69 43000 7 4 Бақылау Хатшы Тастанова К 41 23000 8 5 Шару. Бөлімі Еден жуушы Қадірова А 52 16200 9 6 Шару. Бөлімі Қарауыл Каримов А 89 17300 VII. «ЖЕТІСТІК» КЕЗЕҢІ Жаңа сабақты бекіту. (10 мин)
Тест сұрақтарына жауап беру (тест easyQuizzy программасымен орындалады 10
сұрақ беріледі)
1. Электрондық кесте бұл А) Қандай да бір шын өмірдегі нақты объектілер жайындағы мәліметтер жиыны. Б) Кестеге жазылған мәліметтермен жұмыс істейтін программа. В) Шын өмірдегі объектілерден тұратын массив. Г) Мәтіндік ақпаратпен тығыз байланысты ерікті ақпаратты ұсынатын және өңдейтін арнайы құрылым моделі 2. Місrosoft Excel программасы бұл — … А) Windows-тың текстік құжаттарды құратын және модификациялайтын баспаға беретін қосымшасы. Б) Windows операциялық жүйесі бақылау жасайтын ақпаратты басқаратын жүйе. В) Windows операциялық жүйесі басқаратын электрондық кестені өңдеу үшін берілген арнайы бағдарлама. Г) Экранда бейнелерді құратын және редакторлау үшін берілген арнайы бағдарлама. 3. Місrosoft Excel-де кестенің жеке ұяшықты көрсететін, жолдың номері мен багананың атын білдіретін ол — … А) есептеу нәтижесі Б) ұяшыққа енгізілген формула В) ұяшық адресі Г) операндтар 4. Місrosoft Excel-дің дұрыс ұяшық адресін көрсетіңіз. А) ВD666 Б) 67ВС В) АВ.45 Г) А2, D55. Місrosoft Excel – құжаты … болып табылады. А) аты xls түрінде берілген ерікті кеңейтілулі файл. Б) аты dос түрінде берілген ерікті кеңейтілулі файл. В) аты mdb түрінде берілген ерікті кеңейтілулі файл. Г) аты txt түрінде берілген ерікті кеңейтілулі файл. 6. Місrosoft Excel жұмыс кітабы неше жұмыс парағынан тұруы мүмкін? А) 1 ден 6536 Б) 1 ден 255 В) 1 Г) 1 ден 65536 7. Электрондық кестеде мәлімет енгізетін кестенің ең кіші бөлшегіa)      Жолb)      Ұяшықc)      Бағанd)     КестеVIІI. ҚОРЫТЫНДЫ (5 мин)
ҚҰНДЫЛЫҚҚА БАЙЛАНЫСТЫ СҰРАҚТАР:
Марат үнемі ДК мен жұмыс соңында компьютеріндегі жұмыс терезелерін жаппайды және ДК-ді өшіру үшін тоқтан ажырата салады. Ол сол үшін оқытушыдан ескерту алады. Бұл жағдайда Маратқа не жетіспейді? (дұрыс ой, )
Екі адамның арасындағы татулықтың басты ұйытқысы? (әдеп, тәртіп)
Үйге тапсырма: Электронды журнал дайындау. Орташа бал есептеу. Еңбекке байланысты мақал-мәтел.
Бағалау
Өзін өзі бағалау парағы
Аты жөніңіз:
Сабақ барысыІ кезең «Ойлан тап» 2 кезең Біліміңді байқап көр! 4 кезең Шығармашылық кезең5 кезең
Ой қорыту. ҚортындыСұрақтарға жауап беру Үйден құрып келген жобаларын қорғау. 1 2 3 тест сұрақтарына жауап беру  

         
Хор. Тақырыпқа сәйкес ән айту.

Рефлексия.
Бүгінгі сабағымыз сіздерге ұнады ма?
Қиын және жеңіл жерлері болды ма?
Сіздердің ойларыңызша сабақты не жеңілдетер еді?
Көңіл-күйлеріңіз қандай болды?
Ұсыныстарыңыз бар ма?
Осы сұрақтарға байланысты сабақ туралы ойларыңызды стикердің бір жағына жазып беруіңізді сұраймын!
Сабақтағы оқушылардың көңіл күйі смайлик арқылы көрсетіледі.
1499235120650
Әдебиеттер:
«HTML негіздері» оқу әдістемелік құрал 2012 ж
Полонская Е.П. «Самоучитель HTML»
Мержевич В. «Создание Web страниц»
«HTML в примерах. Как создать свой Web-сайт: Самоучитель» Дригалкин В. В. 2004.

                                              
Мазмұны

v
Excel
терезесіне шолу

v
Кестенің
құрылымы

v
Мәліметтерді
енгізу

v
Кестені
біртекті мәліметтермен қалай автоматты түрде толтыру керек

v
Ұяшықтарды
форматтау

v
Формулалар
мен қарапайым есептеулерді пайдалану

v
Автоқосынды

v
Мәліметтерді
сұрыптау

v
Диаграммаларды
құру

v
Тест
сұрақтары

v Әдебиеттер және оқу
құралдардың тізбесі

Excel терезесіне шолу

Microsoft Excel – электрондық кестелерді,
диаграммаларды, тізімдерді және тіпті Web – беттерді дайындау үшін
пайдаланылатын толық қызметтік кестелік процессор. Excel-дің файлдары Кітаптар
деп аталады. Кітаптар жолдарв, бағандары, ұяшықтары бар Парақтардан тұрады.  

Excel
экранының терезесі 8.1 суретте көрсетілген.

8.1 сурет. Excel қосымша бағдарламаларының терезесі.

Excel
терезесінің негізгі элементтері:

Ø Меню жолы – Excel
командаларына қатынас құруға мүмкіндік береді.

Ø Тақырып жолы – құжат атауы мен
терезені басқару батырмаларын қамтиды.

Ø Стандарттық тақта – Excel
командаларының көпшілігіне арналған батырмаларды қамтиды.

Ø Формула жолы —  ағымдағы ұяшықтардың
ішіндегі барын, оның адресін немесе сілтемесін бейнелейді.

Ø Форматтау тақтасы – форматтау
комндаларына арналған батырмаларды қамтиды.

Ø Тапсырмалар аймағы – ағымдағы
тапсырмалар тізімін қамтиды.

Ø Жолдар тақырыбы – бұл
әрбір жолдың сол жақ бөлігінде орналасқан нөмірленген ентаңба.

Ø Бағандар тақырыбы – бұл
алфавит бойынша реттелген әріптік ентаңбалар, олар әрбір
бағанның үстінде орналасқан.

Ø Қалып-күйлер жолы  – құжаттың
ақпаратын қамтиды.

Ø Шиыру жолақтары  — құжаттың
әр түрлі бөліктерін қарауға мүмкіндік береді.

Кестенің құрылымы

Электрондық кестелерде ақпарат ұяшықтарға енгізіледі.
Ұяшық – бұл баған мен жолдың қиылысы. Әрбір ұяшықтың бірегей адресі немесе
сілтемесі бар. Адрес бағанның атауы мен жолдың нөмірінен құралады. Сонымен,
ұяшық В6 баған В мен 6-жолдың қиылысы болады. Ағымдағы ұяшықтың ішіндегі бары
мен адресі Формула жолында бейнеленеді (8.2 сурет).

8.2 сурет. Формалалар жолында
ағымдағы ұяшықтардың бейнеленуі

Мәліметтерді енгізу

Чтобы ввести информацию в ячейку необходимо сделать
эту ячейку  выделенной. Для этого указателем мыши щелкните в ней .  Excel
поддерживает три основных формата данных: текстовый, числовой и формульный
( рис.8.3).

8.3 сурет. Мәліметтердің
негізгі форматтары 

Ұяшықтың мәліметтерін жою үшін оны ерекшелеп, Delete
пернесін басу.

Кестеге бағандар мен жолдарды үстемелеу немесе жою үшін:

1.    
Оларды ерекшелеу (тақырып
бойынша мауыспен шерту);

2.    
маустық оң жақ батырмасын
шертіп жанама менюді шақыру;

3.    
Керекті команданы таңдау.

Ағымдағы ұяшықтың мәліметтерін түрлендіру үшін келесі
әрекеттердің бірін орындау керек:

1.    
Орнда маустың сол жақ
батырмасын екі рет шерту;

2.    
Формула жолында ұяшықтың
мәліметтерін редакциялау;

3.    
F2
пернесін басу.

Егерде сендер аталған тәсілдердің бірде-бірін таңдамасаңдар, ұяшыққа
әлде не енгізген болсаңдар, онда оның бұрынғы мәліметтері жаңа ақпаратпен
автоматты түрде алмастырылады. 

Кестені біртекті мәліметтермен қалай

автоматты түрде толтыру керек

Қатар –
бұл логикалық тізбелер құратын
ұяшықтардың тізбегі. Автотолтыру қызметінің көмегімен Excel-де сандар, күндер,
даталар, тоқсандар тізімін дайындауға болады.

Тоқсандар, айлар,апталар, күндер тізімін енгізу үшін:

1.    
Ұяшыққа қатардың бірінші
элементін енгізіңдер де Enter-ді басыңдар немесе формула жолындағы  енгізу
батырмасы бойынша шертіңдер.

2.    
Маустың көрсеткішін
басқарушы элементке орналастырыңдар да оны сол жақ төменгі бұрышынан сүйреп
тасыңдар.  

Тізімге кіретін барлық ұяшықтар сұрғылт жақтаумен
қоршалған болады, ауқымның соңғы ұяшығында қалып қойған мән сары тікбұрышта
көрсетілетін болады (8.4 сурет).

3.    
Маустың батырмасын
босатып, тізімді дайындауды аяқтаңдар (8.5 сурет).

                              

     8.4. Басқарушы элементті ерекшелеу                 8.5. Тізім
дайындауды аяқтау                                                              
                                

Прогрессия командасымен
қатарды дайындау:

1.    
Ұяшыққа бірінші элементті
енгізіңдер;

2.    
Біріншіні камти отырып,
қатардың бөлігі болатын барлық ұяшықты ерекшелеңдер;

3.    
Түзету→Толтыру→Прогрессия (Правка→Заполнить→Прогрессия) менюін таңдаңдар;

4.    
Пайда болған Прогрессия сұқбаттық
терезесінде (8.6 сурет) Автотолтыруды
таңдаңдар;

5.    
ОК-ді шертіп, қатарды дайындауды аяқтаңдар.

8.6
сурет. Прогрессия сұқбаттық терезесі

Ұяшықтарды форматтау

Ұяшықтарды форматтау – бұл
олардың сыртқы безендірілуі, сонымен қатар олардың ішіндегі бар мәліметтердің
форматын түзету. Ұяшықтарды форматтау үшін:

1.    
Керекті ұяшықты ерекшелеу;

2.    
Форматтау аспаптар
тақтасының батырмаларын пайдалану немесе Формат→Ұяшықтар (Формат →
Ячейки) менюі командасын іске қосу.

Екінші тәсілді қарастыралық. Бұл тәсіл келесі қазыналарды қамтитын Ұяшықтар форматы (Формат ячеек) сұқбаттық терезесін шақырады:

1.    
Сан –
ұяшықтардың мәліметтер форматын өзгертуге мүмкіндік береді (8.7 сурет)

8.7
сурет. Сандар  қазынасы

2.    
Туралау – ұяшықтағы
мәліметтер қалай тураланатынын тағайындайды (8.8
сурет)

     

8.8
сурет. Теңестіру қазынасы

3.    
Қаріп – қаріп параметрін
тағайындайды (8.9 сурет)

8.9. Қаріп қазынасы

4.    
Шекара – ұяшықтар
шекарасының параметрін тағайындайды
(8.10 сурет)

8.10 сурет. Шекара қазынасы

5.    
Түр – ұяшықтарға
құюды тағайынлайды (8.11 сурет)

6.    
Қорғаныс  — ұяшықтардың қорғанысын тағайындайды (8.12
сурет)

8.12 сурет. Қорғаныс қазынасы

8.11 сурет. Түр қазынасы

Формулалар мен қарапайым есептеулерді
пайдалану

Excel пайдаланушы ұяшыққа енгізетін формулалар
негізінде есептеулерді орындайды. Формуланы енгізу аяқталғанда, ол өзі емес,
формула бойынша есептеу нәтижесі бейнеленеді. Барлық формулалалар «=»
таңбасынан басталады.

Өрнекті Excel-де есептеу кезінде опреаторлар
келесі ретпен орындалады:

1.    
Жақшалардағы өрнектер

2.    
Терістеу (мысалы:-2)

3.    
Пайызды есептеу (% таңдасы)

4.    
Дәрежелеу (^ таңбасы,
мысалы 3^2=9 )

5.    
Көбейту (* таңбасы) немесе бөлу (/ таңбасы) (мысаыл: 10*2/5 = 4)

6.    
Қосу (+ таңбасы ) немесе  азайту (— таңбасы)

Формулаларды пернетақтадан енгізу:

1.    
Формуланы енгізуге керекті
ұяшықты белсенді етіңдер

2.    
 «=» таңбасын қойыңдар да формуланы енгізіңдер (мысалы: =В5*С5) (9.1 сурет). Енгізу шамасы бойынша ол екі жерде пайда
болады: ағымдағы ұяшықта және формулалар жолында

3.    
 Мәліметтерді енгізгеннен
кейін Enter-ді немесе формулалар жолындағы Ввод  батырмасын
басыңдар

9.1 сурет.
Формуланы енгізу

Маус көмегімен формуланы енгізу:

1.               
Формуланы енгізуге керекті
ұяшықты белсенді етіңдер

2.    
«=» таңбасын қойыңдар

3.    
Ұяшыққа сілтемені енгізу
үшін сол жіберілуге керек болатын ұяшық бойынша шертіңдер. Ал тұрақтыны немесе
операторды (+, -, *, / және б.) енгізі үшін оларды пернетақтадан аласыңдар.

4.    
Формулалар жолына формула
пайда болғанша қадам 3-ті  қайталаңдар.

5.    
Мәліметтерді енгізгеннен
кейін Enter—ді немесе формулалар жолындағы Ввод  батырмасын басыңдар

Автоқосынды

Қатар тұрған ұяшықтардың қосындысын есептеу үшін Автоқосынды
(Автосумма) командасын пайдалануға болады. Ол үшін керек:

1.    
Қосындысы табылатын
ұяшықтарды ерекшелеу

2.    
Стандарттық тақтада Автоқосынды  батырмасы
бойынша шертіңдер

3.    
Нәтиже осы қатарда немесе
бағанда жақын бос ұяшықта жазылады

Автоқосынды  батырмасы тек ұяшықтардың қосындысын
есептеуге ғана емес, сондай-ақ олардың арасындағы арифметикалық, ең кіші және
ең үлкен мәндерді және т.б. табуға мүмкіндік береді (9.2 сурет).

9.2 сурет. Автоқосынды командасы            

Басқа операцияларды таңдау үшін:

1.    
Операция жүргізуге болатын
барлық ұяшықты ерекшелеу

2.    
Стандарттық тақтада Автоқосынды  батырмасының 
  таңбашасына
шертіңдер

3.    
Керекті операцияны
таңдаңдар

4.    
Нәтиже жақын арадағы бос
ұяшыққа жазылады

Мәліметтерді сұрыптау

Excel-де
мәліметтерді сұрыптаудың екі түрі бар: өсу бойынша сұрыптау
және кему бойынша сұрыптау.
Тек сандық мәндерді ғана емес, алфавит бойынша символдық және хронологиялық
ретпен даталарды да сұрыптауға болады.

Мәліметтерді сұрыптау үшін келесі әрекеттерді
орындаңдар:

1.    
Мәліметтерін сұрыптауға
керек болатын ұяшықтарды ерекшелеңдер

2.    
Егерде сұрыптау өсу
бойынша жүргізілсе, онда Стандарттық тақтада  батырмасы
бойынша, ал егерде кему бойынша жүргізілсе, онда Стандарттық тақтада  батырмасы
бойынша шертіңдер

Диаграмманы құру

Диаграмма – бұл мәліметтердің графикалық түрде ұсынылуы.
Диаграмманы парақтарға кірістіруге немесе жеке параққа орналастыруға болады.

Диаграмманы дайындау үшін Диаграмма шебері (Мастер диаграмм) пайдаланылады. Пайдаланушы диаграмма шеберінің әрбір
қадамында диаграмма қалай көрініс табатынын көреді. Кез келген кезеңде кері
қайтуға немесе таңдалған әрекеттерді өзгертуге болады. Процестің аяқталуы
бойынша экранда диаграмма пайда болады. Оның түрін көптеген батырмалардың және
форматтау командаларының көмегімен өзгертуге болады.

Диаграмма шеберін пайдалану:

1.    
Диаграммаға қажетті
мәліметтерді ерекшелеңдар

2.    
Кірістіру→Диаграмма (Вставка→Диаграмма) менюін таңдайсыңдар
немесе Стандарттық тақтадағы Диаграмма шебері  батырмасы бойынша шертіңдер.

3.    
Шебердің бірінші қадамында
диаграмма типі мен оның түрін таңдайсыңдар (9.3
сурет). Одан әрі-ні (Далее) шертесіңдер.

9.3
сурет. Диаграмма шебері – 1 қадам

4.    
Екінші қадамда мәліметтер
көзінің ауқымын өзгертуге болады. (9.4сурет)

9.4
сурет. Мәліметтер көзі

5.    
Мәліметтер жұмысының
үшінші қадамында диаграмма параметрлерін баптауға болады. (9.5
сурет)

9.5
сурет. Диаграмма параметрлерін баптау

6.    
Төртінші соңғы қадамда
диаграмманы орналастыру орнын таңдайсыңдар (9.6
сурет) да Дайын-ды (Готово) шертесіңдер (.9.7 сурет)

9.6
сурет. Диаграмманы орналастару

9.7
сурет. Дайын диаграмманың мысалы

 Диаграмма
параметрлерін өзгерту үшін 9.7 сурет бейнеленген Диаграммалар
(Диаграммы) аспаптар тақтасы
пайдаланылады.

Тест сұрақтары

1. Microsoft Excel – бұл …

a)    
кесте түріндегі
мәліметтерді өңдеуге арналған қолданбалы бағдарлама

b)   
кодтық кестені өңдеуге
арналған қолданбалы бағдарлама

c)    
кесте түріндегі
мәліметтерді өңдеу процесінде компьютердің қор көздерін басқаратын оның
құрылғысы

d)   
компьютердің қор көздерін
басқаратын жүйелік бағдарлама

2. Электрондық кесте … болып табылады.

a)    
нөмірленген жолдар мен
латын әліпбиі әріптерімен аталған бағандар жиынтығы

b)   
латын әліпбиі әріптерімен
аталған жолдар мен нөмірленген бағандар жиынтығы

c)    
нөмірленген жолдар мен
бағандар жиынтығы

d)   
пайдаланушы өз еркімен
атау берген жолдар мен бағандар жиынтығы

3.  Excel бағдарламасын қандай әмірлер көмегімен іске
қосуға болады?

a) Бастау – Бағдарламалар – Microsoft Office –
Microsoft Office Excel

b) Бастау – Бағдарламалар – Windows 
каталогы

c) Бастау – Бағдарламалар –
Стандартты

d) Бағдарламалар – Microsoft
Office – Microsoft  Excel

4. Excel бағдарламасындағы өңдеу нысаны қалай аталады?

a)    
кітап

b)   
парақ

c)    
кесте

d)   
мәтін

5. Excel бағдарламасында жаңа кітап жасау үшін не
істеу керек?

a)    
Файл  мәзіріндегі Жаңа әмірін
орындау

b)    Құралдар үстелінде Қайтару батырмасын
басу

c)     Файл мәзіріндегі Ашу әмірін орындау

d)    Құралдар үстелінде Ашу батырмасын басу

6. Excel бағдарламасы файлының кеңйтімі қандай  болады?

a)   .xls

b)   
.doc

c)    
.txt

d)   
.ppt

7.  Excel бағдарламасындағы кестенің ең кіші элементі …
болып табылады. 

a)    
ұяшық

b)   
өрнек

c)    
кітап

d)   
дұрыс жауабы
жоқ      

8. Excel бағдарламасындағы жұмыс парағы ұяшығының
мекен жайы неден құралатынын көрсетіңіз.

a)    
баған атауынан
және жол нөмірінен

b)   
баған атауынан

c)    
баған
нөмірінен

d)   
жол нөмірінен

9. Excel бағдарламасы кестесіндегі белсенді ұяшық –
бұл … ұяшық.

a)                
әмірді жазуға арналған
ұяшық

b)               
енгізу әмірі орындалатын
ұяшықтың атауын қамтитын өрнегі бар ұяшық

c)                
тәуелді ұяшық 
мәліметтеріне сілтеме  бар  өрнек

d)               
бөлектелген ұяшық

10. Excel бағдарламасында іргелес емес ұяшықтарды
қалай бөлектеуге болады?

a)    
бірінші
ұяшықты шертіп, <Ctrl> пернесін басып тұрып, басқа ұяшықтарды шерту
арқылы

b)   
бірінші
ұяшықты шертіп, <Shift> пернесін
басып тұрып, басқа ұяшықтарды шерту арқылы

c)    
бірінші
ұяшықты шертіп, <Alt> пернесін
басып тұрып, басқа ұяшықтарды шерту арқылы

d)   
Өңдеу – Өту – Бөлектеу әрекеттерін орындау арқылы

11. Excel бағдарламасы кестесіндегі ұяшықтар ауқымын қалай
бөлектеуге болады?

a)    
бірінші
ұяшықты шертіп, <Shift> пернесін
басып тұрып, басқа ұяшықтарды шерту арқылы

b)   
бірінші
ұяшықты шертіп, <Ctrl> пернесін басып тұрып, басқа ұяшықтарды шерту
арқылы

c)    
бірінші
ұяшықты шертіп, <Alt> пернесін
басып тұрып, басқа ұяшықтарды шерту арқылы

d)   
Өңдеу – Өту – Бөлектеу әрекеттерін орындау арқылы

12. Excel бағдарламасында ұяшыққа мәліметтерді енгізу
аяқталған кездегі дұрыс әрекетті атап көрсетіңіз.

a)    
<Enter>  пернесін басу

b)   
өрнектер
үстелінің  Болдырмау батырмасын шерту

c)    
<End> пернесін басу

d)   
<Space> пернесін басу

13. Microsoft Excel-де қай жетелік перненің көмегімен 
белсенді ұяшыққа мәліметтерді енгізуге және оларды өңдеуге болады?

a)     F2

b)    F5

c)     F7

d)    F4

14. Excel бағдарламасында ұяшықтағы мәліметтерді қалай
жоюға болады?

a)    
ұяшықты
бөлектеу және <Del>-ді басу арқылы

b)   
ұяшықты
бөлектеу және <Ctrl>+ <Del>-ді басу арқылы

c)    
ұяшықты
бөлектеу, тінтуірдің сол жақ батырмасын басу, пайда болған сұхбат  терезесінде Мазмұнды
аластау әмірін таңдау арқылы

d)   
ұяшықты
бөлектеу және Көрініс –
Кәдімгі әмірін орындау арқылы

15. Excel бағдарламасындағы кестеге ұяшықты қандай
әмірлер көмегімен үстеуге болады?

а)  Пішім – Ұяшықтар…

b) Кірістіру – Үстеу – Ұяшықтар…

с) Кірістіру – Парақ

d) Кірістіру – Ұяшықтар…

16. Excel бағдарламасындағы ұяшыққа ақпаратты
енгізбестен бұрын … қажет.

а)  ұяшықты белсенді ету

b) жаңа ұяшықты әзірлеу

с) тінтуірдің оң жақ батырмасын шертіп,
мәтінмәндік мәзірді шақыру

d) <Del>  пернесін басу

 17. Excel бағдарламасындағы жұмыс парағында жолдар
атауы … белгіленеді.

a)    
еркін түрде пайдаланушы
тарапынан

b)   
орыс әліпбиі әріптерімен

c)    
латын әліпбиі әріптерімен

d)   
сандармен нөмірленіп

18. Excel бағдарламасындағы жұмыс парағында бағандар
атауы … белгіленеді.

a) еркін түрде пайдаланушы тарапынан

b) орыс әліпбиі әріптерімен 

c) латын әліпбиі әріптерімен

d) сандармен нөмірленіп

19. Егер Excel бағдарламасындағы  жолдың нөмірінде
шертсек, онда …

a)    
жол
бөлектенеді

b)   
жолдың
мәліметтері  көрінеді

c)    
өрнекті енгізу
күтіледі

d)   
жаңа жол
кірістіріледі

20. Excel бағдарламасы кестесі деректерінің қайсысы
негізгі деп аталады?

a) басқа ұяшықтар бойынша анықтауға
болмайтын деректер* 

b) басқа ұяшықтар
бойынша анықтауға болатын деректер

с) туынды деректер

d) электрондық кестенің барлық деректері

21. Excel бағдарламасы кестесі деректерінің қайсысы
туынды деп аталады?

a) басқа ұяшықтар бойынша анықтауға
болмайтын деректер

b) басқа ұяшықтар бойынша
анықтауға болатын деректер

с) негізгі деректер

d) электрондық кестенің барлық деректері туынды болып
табылады

22. Excel бағдарламасының жұмыс парағындағы бағанның
дұрыс белгіленуі …

a)    
AB

b)   
A12

c)    
21

d)   
FAS

23. Excel бағдарламасының жұмыс парағындағы жолдың
дұрыс белгіленуі …

a)    
A1

b)   
18

c)    
21A

d)   
DD

24. Excel бағдарламасындағы ұяшықтың дұрыс мекен жайын
көрсетіңіз.

a)    
B1

b)   
«A10000

c)    
#A10

d)   
И99

25. Excel бағдарламасындағы кесте ауқымы – бұл …

a)    
кестеде тікбұрыш пішімді
аймақты құрайтын торлар жиынтығы

b)   
бір жолдың ұяшықтарының
бәрі

c)    
бір бағанның барлық
ұяшықтары

d)   
мүмкін болатын көптеген
мәндер

26. Excel бағдарламасындағы кесте ауқымдарының дұрыс
белгіленуін атап көрсетіңіз.

a)    
A:A2

b)   
23:4DE

c)    
1A

d)   
A1:B2

27. Excel бағдарламасындағы ұяшыққа қандай деректерді
енгізуге болады? 

a)    
сан   

b)   
мәтін

c)    
өрнек

d)   
аталғандардың бәрін

28. Excel ұяшықтарына қандай пішімдеуді қолдануға
болады? 

a)    
көмкеру мен
бояу        

b)   
мәтінді
туралау және қаріп пішімі 

c)    
деректер типі,
ені және биіктігі

d)   
нұсқалардың
бәрі дұрыс

29. Жеке ұяшықтағы деректер пішімін …
үстелінің көмегімен өзгертуге болады.

a)    
Пішімдеу *

b)   
Өрнектер
жолы

c)    
Стандартты

d)   
Мәзір
жолағы

30. Белгілі бір ауқымдағы ұяшықтарды …
әмірлерінің көмегімен пішімдеуге болады. 

a)    
Пішім –
Ұяшықтар

b)   
Құралдар –
Ұяшықтар

c)    
Кесте –
Ұяшықтар

d)   
Кірістіру –
Ұяшықтар

31. Ұяшықтың ені мен биіктігін … әмірлерінің көмегімен
өзгертуге болады.

a)    
Пішім – Жол; Пішім – Баған

b)   
Құралдар –
Жол; Құралдар
– Баған

c)    
Кірістіру –
Жол; Кірістіру
– Баған

d)   
Өңдеу – Жол; Өңдеу – Баған

32. Excel бағдарламасындағы кестенің толтырылған ұяшығын
екі рет шерткенде қандай режим белсенді болады?

a)     ұяшық мазмұнын өңдеу режимі

b)    егер деректер Мәтін болса, деректерді
енгізу режимі

c)     ұяшық мазмұнын көшіру режимі

d)    егер деректер Өрнек болса, деректерді
енгізу режимі

33. Excel бағдарламасы біртекті деректер бірізділігін
өздігінен жалғастыра ала ма?

a)    
иә

b)   
жоқ

c)    
тек натурал сандар
бірізділігін ғана

d)   
тек күндер бірізділігін
ғана

34. Excel бағдарламасының кестесінд Өзтолтыру
жетесінің көмегімен … болады.

a)    
сандар, күндер, тоқсандар
және т.б. қатарын әзірлеуге

b)   
қарапайым есептеулерді
өздігінен орындауға

c)    
күрделі есептеулерді
өздігінен орындауға

d)   
ұяшық мазмұнына өзгерістер
енгізуге

35. Excel бағдарламасы кестесін өздігінен біртекті
деректермен толтыру үшін қандай әмірлерді орындау қажет?

a)    
Өңдеу – Толтыру –
Прогрессия

b)   
Көрініс – Толтыру –
Прогрессия

c)    
Пішім – Толтыру –
Прогрессия

d)   
Құралдар – Өзтолтыру

Әдебиеттер және оқу құралдардың тізбесі

Негізгі 
әдебиеттер:

1.    Информатика бойынша 30 сабақ. Жалпы білім беретін мектептердің
жоғары сыныптарына арналған экспериментальды оқулық. Балапанов Е.К. Бөрібаев Б. Даулетқұлов А.Б. – Алматы:
1999- 443.

1.                
Дербес компьютерде жұмыс
істеу. Екі бөлімді оқу құралы. Инчин А.С. Алматы 2002 ж.

3.Windows 98 операциялық жүйелер. Зертханалық практикум.
Орта мектептерде жоғары сыныптарға арналған оқу құралы.  Microsoft Excel 97 –
Зертханалық практикум. Орта мектептерде жоғары сыныптарға арналған оқу құралы.
Балапанов Е.К. Борібаев Б. Даулетқұлов А.Б

4. Windows Word. Зертханалық жұмыс. Оқу құралы- Алматы,Білім 2000

Қосымша
әдебиеттер:

1.  
Симинович В.Б идр .
Информатика . Базовый курс/ -СПб:Пит2001-640с:ил.

2.  
Стив Джонсон; с англ. М.А.
Голубева- М.Microsoft Office 2007 /:НТ Пресс,2009

3.  
Алексеев А.П.
Информатика2002 г.-ИздательствоСолон,2002

4.  
Соловьева  Л.Ф.
Информатика в видиосюжетах+СD. Издательство БХВ- Петербург, 2002.

5.  
Праффенберген  Б
Эффективная работа с Microsoft internet Exlorer 4.0. Санк-Петербург, 1998,416
с.

6.  
Симинович В.Б идр . Информатика
. Базовый курс/ -СПб:Пит2001-640с:ил.

7.  
Стив Джонсон; с англ. М.А.
Голубева- М.Microsoft Office 2007 /:НТ Пресс,2009

8.  
Алексеев А.П.
Информатика2002 г.-ИздательствоСолон,2002

9.  
Соловьева  Л.Ф.
Информатика в видиосюжетах+СD. Издательство БХВ- Петербург, 2002

10.           
5.Праффенберген  Б
Эффективная работа с Microsoft internet Exlorer4.0. Санк-Петербург, 1998,416 с.

Та?ырыбы: «WINDOWS xp операциялы? ж?йесі» 5 сынып

САБА? ЖОСПАРЫ

«Бекітемін»

________________

О?у ісіні? ме?герушісі

«_______» ________20____ ж

П?н аты: Информатика

Сынып: 5 «А»

Саба?ты? та?ырыбы: WINDOWS xp операциялы? ж?йесі

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік: О?ушыларды WINDOWS ортасыны? ерекшеліктерімен, ж?мыс ?стелі

т?сінігімен таныстыру, есептер та?тасын, «Пуск» батырмасын ж?не басты менюді ж?мыста ?олдану?а ?йрету ж?не «Маус» монипуляторын ме?герту.

Дамытушылы?: О?ушыларды? компьютерде ж?мыс істеу ?абілеттерін, логикалы?-абстракциясын дамыту.

Т?рбиелілік: О?ушыларды т?рбиелілікке, ??ыптылы??а, тияна?тылы??а ?йрету.

Саба?ты? т?рі: аралас саба?

Саба?та ?олданылатын к?рнекті ??ралдар. компьютер, о?улы?, ж?мыс д?птері,

Саба?ты? барысы:

I. ?йымдастыру

О?ушыларды т?гендеп, назарын саба??а аудару

II. ?й тапсырмасын тексеру

Компьютерді? негізгі ??ры?ыларын ата.

Компьютер жадысыны? ?андай т?рлерін білесі?дер?

Т?ра?ты жад пен жедел жадты? айырмашылы?ын ата?дар.

А?паратты енгізу-шы?ару ??рыл?ыларын ата.

Жадты? сырт?ы тасуыштарын сипатта.

?й тапсырмасын пысы?тау:

«Компьютер» с?зі «есептеуіш» дегенді білдіреді, я?ни есептеуге арнал?ан ??рыл?ы. Компьютер — деректерді ба?дарламалап ??деуге арнал?ан электронды? ??рыл?ы. ?азіргі компьютерлер тек есептеп ?ана ?оймай, цифрлы? емес (м?тіндер, дыбыстар, графика ж?не т.б.) акпаратты ?ндейді, ?р т?рлі технологиялы? процестерді, деректер базасын ж?не бас?аларды бас?арады.

Ж?йелік блок — м?нда компьютерді? негізгі ??рыл?ылары орналас?ан. Компьютерді ?осып ?шіру батырмасы, дискжетек, компакт-дискіні о?итын СD-RОМ орналастырыл?ан. Ж?йелік блокты? ішінде аналы? та?ша, процесор, СD-RОМ, бейнета?таша, дыбыс такташасы мен т.б. бар.

Процессор — компьютерді? е? басты б?лігі. Ол компьютерді? «миы». Ол б?кіл компьютерді? ж?мысын бас?арады ж?не ба?дарламаларда?ы барлы? командаларды орындайды. Іс ж?зінде компьютерді? орындайтын ж?мысыны? б?рін оны? бас микросхемасы — микропроцессор ат?арады. ?азіргі кезде е? к?п тара?ан «пентиум» процессоры. Сонды?тан компьютер де пентиум деп аталады. Процесор жадпен ж?мыс істейді. Жад микросхемасынан процесор ?зіне ?ажетті а?паратты алады.

III. Жа?а та?ырыпты т?сіндіру

WINDOWS-ты? негізгі функциясы — осы орта ?шін арнайы ??рыл?ан ба?дарламаларды? ж?мысын бас?ару.

WINDOWS – б?л компьютерлік технологияны? жа?а де?гейі. Ол деректермен ж?мыс жасауды? объектілі-ба?дарлан?ан ?дістемеге негізделген. Microsoft WINDOWS’98 ортасыны? ерекшеліктері:

— пайдаланушыны? интерфейсін стандарттау;

— к?лемі онда?ан Мбайт жедел жадты тиімді бас?ару;

— жа?а сырт?ы ??рыл?ыларды ?иынды?сыз ?осу м?мкіндігі;

— ба?дарламаларды? функциясын интеграциялау, я?ни бас?а ба?дарламаларды? жасал?ан объектілерді на?ты ба?дарламада ?олдану м?мкіндігі;

— к?п м?селелік, я?ни бірнеше ?олданбалы ?атар орындау ж?не бір ба?дарламадан екіншіге о?ай ауысу м?мкіндігі;

графикалы? режімді басым ?олдану;

— жергілікті желі ж?не Іnternet желісінде ж?мыс істеуді ?олдауды? ??рамдас
??ралдары;

— мультимедиамен (дыбыс ж?не бейне) ж?мысты? ??рамдас ??ралдары;

— «Рlug and Play» технологиясы (?осатын ??фыл?ыларды автоматты баптау).

WINDOWS — графикалы? операциялы? ж?йе, оны? негізгі обьектілері терезе мен белгішелер т?рінде бейнеленеді.

WINDOWS-ті? обьектілері — терезе, ж?мыс столы, шартбелгілер, жарлъщтар, бумалар, тыш?ан, м?лімет алмастыру буфері.

WINDOWS ортасында ж?мыс столыны? р?лін дисплей экраны орындайды. Онда ж?мыс істейтін программаларды? терезелері, ??жаттарды? жеке файлдары шартбелгілер т?рінде орналас?ан.

Шартбелгі — экран бетіндегі ?ыс?аша жазуы бар кішірейтілген графикалы? бейне. Ол дисплей экранында?ы программаны, терезені, функцияны, файлды т.б. бейнелеп т?руы м?мкін.

Жарлы? — белгілі бір обьектімен тікелей ?атынас жасауды іске асыратын командалы? файл.

?апшы? — экаранда каталогтарды ж?не программалы? топтарды белгілеу ?шін ?олданылады. Бума б?л обьектілер ?оймасы.

Тыш?ан тетігімен орындалатын е? негізгі операция — экран бетімен сілтемені? ?оз?алуы болып табылады.

М?лімет алмастыру буфері — ?рт?рлі программалар немесе ??жаттар арасында м?ліметтерді тасымалдап, оларды? фрагменттерін бір-біріне ауыстырып отыру ?шін ?олданылатын жады б?лігі.

Есептер та?тасы — б?л экранны? т?менгі жа?ында?ы жі?ішке с?р жолак. Есептер та?тасында «Пуск» батырмасы, іске косыл?ан ба?дарламаларды? аттары бар батырмалар орналас?ан.

«Пуск» батырмасы — б?л батырманы бас?аннан кейін ж?йені? Бас менюі пайда болады. Бас меню жеті пункттен т?рады:

1. Ашылатын ба?дарламалар тобы мен ?осымшалардан т?ратын тізім

2. Жуы? арада ашыл?ан ??жаттарды? 15-тен аспайтын тізімі

Тапсырмалар: Ж?мыс д?птеріндегі тапсырмаларды орындау

IV. Саба?ты бекіту с?ра?тары

• WINDOWS операциялы? ж?йесіні? ерекшеліктері ?андай?
• WINDOWS ОЖ ?андай обьектілер бар?

• Терзе дегеніміз не, ?андай т?рлері бар?

• Тыш?анны? ат?аратын ?ызметі ?андай?

Саба?тты ?ортындылау:

WINDOWS-ты? негізгі функциясы — осы орта ?шін арнайы ??рыл?ан ба?дарламаларды? ж?мысын бас?ару.

WINDOWS – б?л компьютерлік технологияны? жа?а де?гейі. Ол деректермен ж?мыс жасауды? объектілі-ба?дарлан?ан ?дістемеге негізделген. Microsoft WINDOWS’98 ортасыны? ерекшеліктері:

WINDOWS — графикалы? операциялы? ж?йе, оны? негізгі обьектілері терезе мен белгішелер т?рінде бейнеленеді.

WINDOWS-ті? обьектілері — терезе, ж?мыс столы, шартбелгілер, жарлъщтар, бумалар, тыш?ан, м?лімет алмастыру буфері.

WINDOWS ортасында ж?мыс столыны? р?лін дисплей экраны орындайды. Онда ж?мыс істейтін программаларды? терезелері, ??жаттарды? жеке файлдары шартбелгілер т?рінде орналас?ан.

V. ?йге тапсырма беру

VI. Ба?алау

Windows 98 ОЖ ж?мыс ?стелі. Объектілерді іздеу . Ба?ыттауыш. Аны?тама . Windows 98 аны?тама ж?йесімен ж?мыс істеу

Ба?дарламалы? – ОЕТС, Windows ОЖ.

дидактикалы? О?улы?.

?амсыздандыру: Ж?мыс д?птері.

Саба?ты? ма?саты: 1. Windows-98 операциялы? ж?йесіні? ж?мыс ?стелі та?ырыбы бойынша о?ушыларды? білімі мен біліктілігін бекіту ж?не мауспен манипуляциялау, Windows терезелерін бас?аруды? негізгі ?рекеттерін ме?герту, есептер та?тасын , менюді, бас?ару батырмаларын ??ынып ?олдануына к?з жеткізу, ж?мыс ?стеліні? ?асиеттерін баптауды игеру. Windows-98-ді? аны?тама ж?йесіні? м?мкіндіктерімен танысу. Windows-98 –де ж?мыс?а да?дылану?а берілген ба?дарламалы? жабды?таманы? аны?тама ж?йесі беретін айтарлы?тай к?мекті к?рсету. Аны?тамалы? ж?йеден м?лімет алу т?сілін о?ып білу. Экранда ?арап шы?уды, аны?тамалы? м?ліметтерді к?шіру мен басып шы?аруды игеру. Windows-98 аны?тамалы? ж?йесімен ж?мыс істеу біліктілігін ?алыптастыру.

2. О?ушыларды? Windows 98 ОЖ ж?мыс ?стелі, Windows терезесі т?сінігін,

Windows 98 аны?тама ж?йесімен ж?мыс істей білу ?абілеттерін дамыту.

3. О?ушылар?а эстетикалы? т?рбие беру.

Саба?ты? типі: К?рсетіп –т?сіндіру. Зертханалы? ж?мыс

Білім – біліктілікке О?ушылар білуі тиіс:

?ойылатын талаптар: — Windows терезесі т?сінігін;

— терезелерді к?рсету н?с?аларын;

— активті терезе т?сінігін;

— меню аны?тамасы мен ?асиеттерін;

— ?олданбамен ж?мыс істеу ?асиеттерін;

— файлдар мен ?апшы?тарды оларды? атауы мен атау б?ліктері бойынша табуды;

— ба?ыттауыш дегеніміз не екенін ж?не оны ?алай ?олдану керек екенін ;

— аны?тамалы? ж?йені? ??рылымын;

— Windows 98-ді? аны?тамалы? ж?йесі дегеніміз не екенін;

— Windows 98 аны?тамалы? ж?йесіні? м?мкіндіктерін;

— аны?тамалы? а?паратты іздеу режімі мен ?дістерін;

— кез-келген ?олданбада аны?таманы ?алай ?олдану?а болатынын;

— аны?тамалы? ж?йесінен а?парат алу т?сілдерін.

Windows басқару элементтері. Жұмыс столы. Маус типті манипулятор. Windows оқулығы

Тақырыбы: Windows басқару элементтері. Жұмыс столы. Маус типті манипулятор. Windows оқулығы. Есептер тақтасының элементтері мен арналуы. Пуск батырмасының функциялары.

Сабақ мақсаты: а) Windows ортасының ерекшеліктерімен, жұмыс столымен, обьектілер мен басқару элементтерімен таныстыру.

Б) Есептер тақтасын, бас менюді жұмыста қолдануға үйрету. Маус манипуляторын меңгерту.

В) Компьютерді сауатты қолдануға, ұқыпты пайдалануға тәрбиелеу.

Сабақ көрнекілігі: Плакаттар

Сабақ түрі: Дәстүрлі

Сабақ әдісі: Көрсете-түсіндіру, сұрақ-жауап

Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ түсіндіру

Жаңа сабақты бекітуге тапсырмалар беру

Үй тапсырмасы Компьютердің сыртқы жады. Ақпарат тасуыштар. Иілгіш және компакт-дискілер. Дискжетек. CD — ROM .

Компьютер жады не үшін қажет?

Ішкі жад қалай жіктеледі?

Сыртқы жад не үшін керек?

Қандай магнитті дискілерді білесің?

Иілгіш дискінің құрылысы мен арналуы қандай?

Қатқыл дискінің құрылысы мен арналуы қандай?

Жолшық дегеніміз не?

Цилиндр дегеніміз не?

Сектор дегеніміз не?

Дискжетек қандай құрылғы?

Лазерлік дискіден оқу үшін қандай диискжетек қолданылады?

Жаңа сабақ: Windows басқару элементтері. Жұмыс столы. Маус типті манипулятор. Windows оқулығы. Есептер тақтасының элементтері мен арналуы. Пуск батырмасының функциялары.

Windows типті ОЖ-сін оқып үйренуді бастаймыз.

Алдымен ОЖ-нің негізгі міндеттерін еске түсірелік.

Барлық құрылғылардың жұмысын басқару

Барлық программаларды іске қосу.

Адам мен компьютер арасындағы қарым қатынасты ұйымдастыру.

Компьютермен жұмыс істеу – оның ОЖ-мен жұмыс істеу болып табылады.

Алдымен ОЖ-мен жұмыс бастау үшін компьютерді іске қосу керек.

Компьютерді іске қосу үшін:

Іске қосу батырмасын басамыз. Компьютердің құрылғыларының жұмысқа қабілеттіліг тексеріліп, алғашқы жүктеу процесі өтеді. ОЖ-ге белгілі бір қолданушы атымен кіреміз. Енді осыдан кейін ғана компьютер жұмыс жасауға дайын болады.

Компьютермен жұмысты аяқтау үшін:

Жұмыс жасап тұрған барлық программаларды жабамыз. Пуск-Выключить компьютер командасын орындаймыз. Компьютер автоматты түрде сөнеді.

Ескерту: компьютерді сөнгеннен соң қайта қосу үшін немесе керісінше жағдайда кем дегенде 1 минут уақыт өтуі тиіс.

Windows типті ОЖ – графикалық жүйе, болып табылатындықтан, оның негізгі обьектілері терезе мен белгіше түрінде бейнеленеді.

Мұнда обьектілер негізінен маус арқылы басқарылады. Маус көмегімен обьектілерді жылжытуға, көшіруге, қосуға, созуға, ашуға, жабуға .т.с.с. әрекеттерді жасауға болады.

Бұл әрекетреді жасау үшін маусты басқаруды үйрену керек. Маустың сол жақ батырмасы негізгі, оң жағы қосымша батырма.

Windows-тың обьектілері орналасқан экран – жұмыс столы деп аталады. Яғни жұмыс столында обьектілер мен басқару элементтері орналасады.

Windows-та обьекті болып қапшықтар, файлдар, терезелер, таңбашалар, белгішелер, маус нұсқағышы есептеледі. Әр обьектінің өз қасиеттері болады. Мысалы файл обьектісінің қасиеттеріне оның атауы, типі, өлшемі, құрылған мерзімі жатады.

Обьектілер жұмыс столында әртүрлі белгішелер түрінде бейнеленеді.

Белгішенің бір түрі ол таңбашалар (ярлык). Белгіше өзі обьект болып саналады. Ал таңбаша белгішемен қатынасу үшін қолданылады.

Бірқатар обьектілер белгілі бір белгілері бойынша біріктіріліп, қапшық түсінігі пайдаланылады. Яғни қапшық дегеніміз – бұл обьектілер қоймасы.

Қапшық ішінде файл, белгіше, таңбаша, сонымен бірге басқа қапшық та орналаса алады. Қапшықтар ашық немесе жабық болады. Ашық қапшық терезе түрінде жабық қапшық белгіше түрінде көрінеді.

Windows-тың басқару элементтері.

Олар: Пуск батырмасы, Бас меню, меню жолдары, бағыныңқы меню және командалар жатады.

Команда бұл берілген команданың белгішесінде маусты шерткенде жүретін әрекет.

Команда ұзын немесе қысқа болады.

Қысқа команда деп программа белгісінде шерткенде орындалатын әрекетті айтамыз.

Ұзын команда деп белгілі бір нәтижеге әкелетін нұсқауды айтамыз. Мысалы: Пуск-ПРограммы-Стандартные-Блокнот

Маус обьектілер мен басқару элементтерін іске келтіру үшін қолданылады.

Сол жақ батырма

Обьект бойынша шерту

Обьектіні белгілейді, яғни қолдануға дайындайды.

Басқару элементін шерту

Басқару элементін әрекетке келтіреді

Обьектілермен операциялар жүргізеді: бағдарлама іске қосылады; қапшық, файл ашылады; дыбыс және бейне файлдар ойналады.

Апару немесе тасу

Қолданбадағы белгішелер, терезелер, таңбашалар, есеп тақтасы, құралдар тақтасы.

Терезенің өлшемін, диагональ, тік және көлбеу бағыттарда өзгертеді.

Обьектіні немесе басқару элементін шерту

Динамикалық (контекстік) менюді шақырады.

Апару немесе тасу

Жылжыту, көшіру, таңбашалар жасау командалары бар динамикалық контекстік менюді шақырады.

Экранның төменгі жағындағы Пуск батырмасы орналасқан сұр жолақ – Есептер тақтасы деп аталады. Есептер тақтасы негізгі элемент, себебі оның құрамына:

Ашық қолданбалардың белгішелері

Пернетақта индикаторы кіреді.

Пуск батырмасы бас менюді іске қосады.

Компьютерді іске қалай қосамыз?

Компьютермен жұмысты қалай аяқтаймыз?

Windows ОЖ-нің негізгі обьектілері не?

Обьектілерге нелер жатады?

Жұмыс столы деп нені айтады?

Windows-тың басқару элементтеріне не жатады?

Маус арқылы обьектілермен қандай әрекетер жасауға болады?

Команда дегеніміз не?

Қысқа командаға, ұзын командаға мысал келтір.

Есептер тақтасы деп нені айтады?

Уақыт қалса компьютерлік сауаттылық ЭО-мен өткен тақырыптар бойынша материалдар қарап, жұмыстанады.